Dolandırıcılık suçu cezası ve şartları, bu suçla karşı karşıya kalan kişiler ve yakınları tarafından sıkça araştırılan suçlardan biridir. Dolandırıcılık suçu malvarlığına ilişkin suçlardan ayrı tutulan bir suç türüdür. Bu suçun mal varlığına ilişkin suçlardan ayrılma noktası ise failin hileli davranışlar ile bir kişiyi aldatması, onun ya da başkasının zararına olarak, kendisi ya da bir başkası için fayda sağlamasıdır.
Mağdurun iradesini kırmak veya yönlendirmek maksadıyla hileli davranışlar içinde olmak suçun temel özelliklerini teşkil eder. Dolandırıcılık suçu; korunan hukuksal yararın malvarlığı olmasına ek, hileli davranışlarla kişinin aldatılması sonucu irade özgürlüğünün de korunması anlayışını taşır.
Bu yazımızda “dolandırıcılık suçu cezası ve şartları” ile ilgili genel bilgiler paylaşıyoruz.
Dolandırıcılık Suçu Nedir?
Dolandırma fiili tüm toplumların en eski ve en büyük sorunlarından biridir. Ekonomik karmaşaların artmasıyla, insanlar kolay yoldan para kazanma yollarına başvurduğunda, dolandırıcılık suçu ortaya çıkar. Toplumda bu karmaşanın sonuçlarından olan kötü niyetin artması ve suça sürüklenenler, hakları olmayan malvarlıkları ile haksız yarar sağlar ve bu durum da dolandırıcılık suçunu doğurur.
Dolandırıcılık suçu; kötü niyetli bir kişinin, karşısındaki kişinin mal varlıklarında tasarruf edecek hareketlerde bulunması olarak tanımlanır. Dolandırıcılık suçu kapsamına göre; basit dolandırıcılık ve nitelikli dolandırıcılık olmak üzere ikiye ayrılır.
Dolandırıcılık suçu, Türk ceza Kanunu’nda, Yargıtay Ceza Genel Kurulu kararlarında şu şekilde açıklanmıştır.
5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 157. Maddesi uyarınca;
“Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası verilir.”
Yargıtay Kararları ile örnekler;
Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 2014/399E. – 2015/722K. sayılı ve 15/09/2015 T. kararında;
“…dolandırıcılık suçunu malvarlığına karşı işlenen diğer suç tiplerinden farklı kılan husus, aldatma temeline dayanan bir suç olmasıdır. Birden fazla hukuki konusu bulunan bu suç işlenirken, sadece malvarlığı zarar görmemekte, mağdurun veya suçtan zarar görenin iradesi de hileli davranışlarla yanıltılmaktadır. Madde gerekçesinde de, aldatıcı nitelik taşıyan hareketlerle, kişiler arasındaki ilişkilerde var olması gereken iyi niyet ve güvenin bozulduğu, bu suretle kişinin irade serbestisinin etkilenip irade özgürlüğünün de ihlâl edildiği vurgulanmıştır.”
Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 2014/15-505E. – 2017/130K. sayılı ve 07/03/2017 T. kararında;
“Fail kendisi veya başkasına yarar sağlamak amacıyla bilerek ve isteyerek hileli davranışlar yapmalı, bu davranışlarla bir başkasına zarar vermeli, verilen zarar ile eylem arasında uygun nedensellik bağı bulunmalı ve zarar da, nesnel ölçüler göz önünde bulundurularak belirlenecek ekonomik bir zarar olmalıdır.”
Basit Dolandırıcılık Suçu Nedir?
Basit dolandırıcılık suçu, failin çeşitli hileli davranışlarla mağduru aldatması ve mağdurun ya da bir başkasının zararına olacak şekilde bu suçu işleyenin kendisi veya başkası için fayda elde etmesidir. Bu suç, Türk Ceza Kanunu’nun 157. maddesinde açık şekilde düzenlenmiştir. Basit dolandırıcılık suçu cezası 1 yıl ile 5 yıla kadar hapis cezası olarak hükmedilir. Ayrıca hapis cezasına ek olarak 5.000 güne kadar adli para cezası da hükmedilebilir.
Nitelikli Dolandırıcılık Suçu Nedir?
Dolandırıcılık suçunun hallerinden biri olan nitelikli dolandırıcılık suçu ise;
Dinin istismarı,
Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durumdan ya da zor şartlardan fayda sağlanması,
Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanma,
Kamu kurum ve kuruluşlarının araç edilmesi ile bilişim Sistemlerini kullanma,
Banka ya da kredi kurumlarının suça araç olarak kullanılması,
Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıklardan yararlanma gibi durumlarda devreye giren dolandırıcılık suçu türüdür.
Nitelikli dolandırıcılık suçu cezası, kanunla yapılan değişiklikler sonucu cezanın alt ve üst sınırı arttırılarak 2 ile 7 yıl yerine 3 ile10 yıla çıkarılmıştır. Nitelikli haller ilgili kanunda bent şeklinde eklenmiştir. Bunlar;
Dinin İstismar Edilmesi ile Nitelikli Dolandırıcılık Suçu
Din toplum yaşamında, bireyler için önemli bir alanda temsil edilir. Bilgi kirliliği ya da manevi duygular ile alışılagelmiş ve gelenek olmuş olan inançlar bireyleri istismar edilmeye açık hale getirir. Bunun sonucu olarak da dini duyguları istismar etmek ve nitelikli dolandırıcılık suçu ortaya çıkar. Bu kapsamda muskacı hoca, cami yaptırma amacı ile fayda sağlama bu bent kapsamında değerlendirilir.
Kişinin İçinde Bulunduğu Tehlikeli Haller yada Zor Durumlardan Yararlanarak İşlenen Nitelikli Dolandırıcılık Suçu
İçinde bulunduğu kötü şartlardan kaynaklı zor durumda olan kişiler aslında yardıma ihtiyacı olan kişilerdir. Bu durumda olan kişiler güvenmeye çok daha fazla muhtaçtır. Bu kişileri aldatmak ise çok daha kolaydır. Bu nitelikli halin söz konusu olması için failin, mağdurun içinde bulunduğu tehlikeli ya da zor şartlardan faydalanması gerekir. TCK’nın ilgili maddesinde düzenlenen ve daha ağır ceza gerektiren bu husus nitelikli dolandırıcılık suçu kapsamında değerlendirilir.
Kişinin Algılama Yeteneğinin Zayıf Olmasından Yararlanarak İşlenen Nitelikli Dolandırıcılık Suçu
Bu nitelikli suçtan bahsedebilmek için mağdurun yaşça küçük ya da aşırı yaşlı olması, akıl zayıflığı, sarhoşluk, algılama yeteneğinin zayıflamış olmasından yararlanılması söz konusudur. Mağdurun algılama yeteneğinin zayıflaması geçici olabileceği gibi kalıcı da olabilir. Olay esnasında mağdurun zayıf olması dikkate alınır. TCK’nın ilgili maddesinde düzenlenen ve daha ağır ceza gerektiren bu hal nitelikli dolandırıcılık suçu kapsamında ele alınır.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Araç Olarak Kullanıldığı Nitelikli Dolandırıcılık Suçu
Kamu kurum ve kuruluşları ile ifade edilen; devletin yasama, yürütme ve yargı görevlerini yürütmekle görevli olan asli vazifeleri kamu hizmeti gören, Anayasa ve ilgili kanunlarında görev ve yetkileri tanımlanan tüm kamu kurumlarıdır. Bu kurum ve kuruluşların ‘’araç’’ olarak kullanılması nitelikli halin gerçekleşmesinde yeterli bulunur. Bu suçtan ayrıca zarar görmelerine bakılmaz.
Bu suçun, dolandırıcılık suçunun nitelikli hali olarak değerlendirilmesinin sebebi halkın, kamu kurum ve kuruluşlarına, kamu meslek kuruluşlarına, siyasi partilere, dernek ve vakıflara daha fazla güvenmesinden kaynaklanır. Bu güven sonucunda dolandırılma hali toplum huzuruna zarar verir. Bu kurumlara duyulan güven kaybedilmesi durumunda suçun işlenmesi daha basit hale gelir. TCK’nın ilgili maddesi uyarınca tüzel kişiliklerin kamusal değerine duyulan güvenin korunması hedeflenir.
Bilişim Sistemlerinin Kullanılmasıyla İşlenen Nitelikli Dolandırıcılık Suçu
Genellikle bilişim sistemi, bilgileri otomatik olarak işleyen sistemler olarak tanımlanır. Dolandırıcılık suçunun bu nitelikli halinde fail, mağdur ile yüz yüze gelmeksizin hileli davranışta bulunur. İnternetin burada hile aracı olarak görülmesi bilişim sistemlerine en iyi örnektir. TCK’nın ilgili maddesinde düzenlenen ve daha ağır ceza konusu olan bu hal, nitelikli dolandırıcılık suçu kapsamında ele alınır.
Banka ya da Herhangi Bir Kredi Kurumunun Araç Olarak Kullanılması Amacı ile İşlenen Nitelikli Dolandırıcılık Suçu
Banka ve kredi kurumlarının araç olarak kullanılması nitelikli dolandırıcılık suçu için yeterli bir nedendir. Bu suçta, bankaların olağan faaliyetlerinden maddi varlıkların hileli araç şeklinde kullanılmış olmasına bakılır. Nitelikli dolandırıcılık suçu kapsamında değerlendirilmesi için banka ya da kredi kurumunun suçtan zarar görüp görmemesine bakılmaz. TCK’nın ilgili maddesinde düzenlenen ve daha ağır ceza gerektiren bu husus nitelikli dolandırıcılık suçunun konusudur.
Basın Yayın Araçlarının Sağladığı Kolaylıklardan Faydalanmak Sureti ile İşlenen Nitelikli Dolandırıcılık Suçu
Bu suçun nitelikli halinden söz edebilmek için basın ve yayın araçlarının suçun işlenmesinde özel bir kolaylık sağlamış olması şarttır. Basın ve yayın araçları; basılı yayınları yapan araçların yanında internet, radyo, televizyon ve diğer online platformlardır. Aldatıcı bilgiler bu araçlar aracılığı ile kolay ve hızlı şekilde daha büyük kitlelere yayılabilir. TCK’nın ilgili maddesinde düzenlenen ve daha ağır ceza gerektiren bu suç, nitelikli dolandırıcılık suçu kapsamında değerlendirilir.
Dolandırıcılık Suçu Şartları Nelerdir?
Dolandırıcılık suçu ceza hukuku kapsamında olan suçlardan biridir. Dolandırıcılık suçu şartları ise şu şekildedir.
Hileli Davranış: Bir kişinin gerçek düşüncesinden koparmak sureti ile hataya neden olacak şekilde fikrinin değiştirilmesidir.
Aldatıcılık: Kişinin gerçekleştirilen hileli davranış sonrası aldatılması, failin ya da bir başkasının lehine kendi malvarlığında aldatılarak tasarruf elde edilmesidir.
Zarar: Hileli davranış neticesinde kişinin malvarlığında bir zarar ortaya çıkmasıdır.
Dolandırıcılık suçunun ortaya çıkması için hileli davranışların gerçekleşmesi neticesinde, mağdurun aldatılması ve onun zararına fayda sağlanması şartı aranır.
Dolandırıcılık suçu ile ilgili hak kayıplarının önüne geçmek için alanında uzman bir ceza hukuku avukatı yardımına başvurulmalıdır.
Dolandırıcılık Suçunun Özellikleri Nelerdir?
Dolandırıcılık suçunda temel özellik, hileli davranışta bulunulmasıdır. Mağdur, fail tarafından hileli davranış ile aldatılarak malvarlığına zarar gelecek şekilde tasarrufta bulunmalıdır. Bu tasarruf ise failin yararına olmalıdır.
Dolandırıcılık Suçu Şikayeti
Dolandırılan mağdur, en yakın karakola ya da savcılığa giderek şikayette bulunmalıdır. Yurt dışında işlenen dolandırıcılık suçlarında şikayet, Türkiye’nin elçilik ya da konsolosluklarına yapılır. Ancak, günümüz şartlarında değişen ve gelişen teknolojiyle beraber suç farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Bu sebeple sürecin mağdurun yüksek yararına olması ve fiilin uygun şekilde takibi bakımından profesyonel bir ceza hukuku avukatı yardımına başvurmak en doğru karardır.
Dolandırıcılık Suçunda Zamanaşımı
Türk Ceza Kanunu ilgili maddede düzenlenen basit dolandırıcılık suçunda dava zamanaşımı süresi, suçun işlendiği tarih itibari ile 8 yıldır. Dolandırıcılık suçunun nitelikli hallerinin dava zamanaşımı süresi ise suçun işlendiği tarihten itibaren on beş yıl olarak belirlenmiştir.
Dolandırıcılık Suçunda Uzlaşma
Dolandırıcılık suçu uzlaşmaya tabi bir suç değildir. Türk Ceza Kanunu 157.maddesinde yer aşan basit dolandırıcılık suçu ise uzlaşma kapsamına giren bir suçtur. Şüpheli, mağdurun suçtan kaynaklı uğradığı zararı tazmin ya da iade etmek istemesi ve tarafların bu konuda anlaşmaya varması ile kamu davası açılamaz. Devam eden kovuşturma esnasında uzlaşma yoluna gidilmişse, düşme kararı verileceği ise hüküm altına alınmıştır.
Dolandırıcılık Suçunda Görevli ve Yetkili Mahkeme
Dolandırıcılık suçları ile ilgili görevli ve yetkili mahkemeler farklıdır. Basit dolandırıcılık suçunda görevli mahkeme, Asliye Ceza Mahkemesiyken, nitelikli dolandırıcılık suçunda görevli mahkeme Ağır Ceza Mahkemesidir.
Dolandırıcılık Suçu Cezası
Basit dolandırıcılık suçu cezası, bir yıl ila beş yıla kadar hapis cezasına ek beş bin güne kadar adlî para cezası olarak hükmedilebilir.
Nitelikli dolandırıcılık suçu cezası ise üç yıl ila on yıla kadar hapis cezasına ek beş bin güne kadar adlî para cezası ile hükmedilebilir.
Dolandırıcılık Suçu ve HAGB
Dolandırıcılık suçu ve Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, verilen hükmün sanık ile ilgili bir hukuki sonuç doğurmasını açıklar. Burada farklı bir erteleme şekli yani ceza kanunundaki ertelemeden ise daha lehe sonuçlar doğuran bir durum söz konusudur. Basit dolandırıcılık suçunda ceza miktarı 2 yıl ya da daha az olursa, hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) uygulanabilir.
Dolandırıcılık Suçu Kişinin Adli Sicil Kaydına İşler Mi?
Dolandırıcılık suçu cezası hapis ve adli para cezasıdır. Mahkeme tarafından hükmedilen adli para cezası ödenmesi ile ilgili kararlar sabıka kaydına işlenir. Dolandırıcılık istisna suçlara giren bir suç türüdür. İstisna suçları arşive alınma koşullarının oluşmasından itibaren 15 yıl, yasaklanmış hakların iadesi kararının olmaması halinde ise 30 yıl sonra arşivden silinir.
Dolandırıcılık Suçu Davası Süresi Nedir?
Basit dolandırıcılık suçu davası, 1 ile 2 yıl sürer. Nitelikli dolandırıcılık suçu ise 2 ila 3 yıl arasında sonuçlanır.
Dolandırıcılık Suçunda Avukat Desteğine Başvurulmalı Mı?
Dolandırıcılık suçu davalarında ceza muhakemesinin adaletli, hukuka ve insan haklarına uygun şekilde gerçekleştirilmesi toplumun yararınadır. Bu yarar yargılamanın hem hızlı hem de adil şekilde gerçekleştirilmesi ile sağlanır.
Ceza Hukuku’nun çerçevesi oldukça geniştir. Mağdur ya da failin tüm uygulamalara tam olarak hakim olması oldukça zordur. Günümüz teknolojisi ve bilim sadece iyi niyete değil kötü niyete de kullanılır. Bu da ceza hukukunda suç olarak belirlenen birçok başlığı da içine alır. Ceza hukuku kapsamında yeni başlıklar açılmaye ve yeni nitelikler eklenmeye devam eder. Dolandırıcılık suçu karşısında sahip olduğunuz hakları tam olarak bilmeniz ve bilinen hakların yansıtılması, adil ve doğru şekilde savunma için ceza hukukunda yeniliklere hakim bir avukat desteği almanız oldukça önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Basit Dolandırıcılık Suçu Nedir?
Basit dolandırıcılık suçu, Ceza Hukukunda serbest hareketli suç kapsamına girer. Bu suç ile fail hileli hareketleri, aldatma amacı ile gerçekleştirir. Suçtan kaynaklı mağdurun bir zarar görmesi söz konusudur.
Basit Dolandırıcılık Suçu Şikâyete Tabi Mi?
Basit dolandırıcılık suçu için savcılığın haberdar olmasından itibaren soruşturma başlatır. Yeterli suç şüphesi varsa, kamu davası yoluna gidilir. Basit dolandırıcılık suçu savcılığın resen soruşturma açtığı suçlardandır ve herhangi bir şikâyete tabi değildir.
Basit Dolandırıcılık Suçu HAGB Kararı Söz Konusu Mu?
Basit dolandırıcılık suçu ile ilgili hükmün açıklanmasının geri bırakılması olan hukuki uygulama (HAGB) kararı uygulanabilir.
Dolandırıcılık Suçu Adli Sicil Kaydına İşler Mi?
Dolandırıcılık suçu cezasında hapis ya da adli para cezası hükmedilir. Mahkemenin hükmettiği adli para cezası ödenmesine ilişkin kararlar kişinin sabıka kaydına işler. Dolandırıcılık istisna suçlardandır ve arşive alınma koşullarının oluşması itibari ile 15 sonra arşivden silinir. Yasaklanmış hakların iadesi kararı bulunmuyorsa, 30 yıl sonra arşivden silinir.
Dolandırıcılık Suçu Davası Ne Kadar Sürer?
Basit dolandırıcılık suçu davası, 1 ila 2 yıl sürerken nitelikli dolandırıcılık suçu 2 ila 3 yılda sonuçlanır.
Nitelikli Dolandırıcılık Suçu Cezası Nedir?
Nitelikli dolandırıcılık suçu cezası, 3 ila 10 yıl arasında hapis cezasın ek olarak 5000 güne kadar adli para cezası olarak hükmedilir.
Dolandırıcılık Suçu Zamanaşımı Süresi Nedir?
Nitelikli dolandırıcılık suçu zaman aşımı süresi, suç ile suçlunun tespit edilmesi sonrası 15 yıldır. Basit dolandırıcılık suçunda ise bu süre 8 yıl olarak belirlenmiştir.
Dolandırıcılık Suçunda Avukat Şart Mı?
Dolandırıcılık suçu ile ilgili oldukça kapsamlı olan ceza hukukuna hakim olmak zordur. Bu davanın dilekçe ve süreci oldukça fazla dikkat gerektirir. Dolayısı ile alanında uzman bir ceza hukuku avukatı yardımı almak kritik önem taşır.
Daha Fazla bilgi almak için İstanbul Ceza Avukatı İle İletişime geçebilirsiniz.
