Arabuluculuk, 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu çerçevesinde, bazı uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce alınması zorunlu hale gelen bir hizmettir. Arabuluculuk, taraflar arasında bir anlaşmazlık olduğunda, bu anlaşmazlığı dava yoluna gitmeden çözmek amacıyla devreye giren bir süreçtir. Bu süreçte, taraflar arasındaki anlaşmazlık, bir arabulucu avukatın rehberliğinde çözülmeye çalışılır.
Arabuluculuk Hizmetleri ve Uygulama Alanları
Zorunlu Arabuluculuk
Kanun gereği, bazı uyuşmazlıklarda arabuluculuk hizmeti almadan dava açılamaz. Eğer arabuluculuk hizmeti alınmadan dava açılırsa, dava reddedilir. Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, mesai ücreti ve maaşlarla ilgili uyuşmazlıklar, zorunlu arabuluculuk kapsamına giren başlıca örneklerdir.
İhtiyari Arabuluculuk
Zorunlu olmayan arabuluculuk türüdür. Bazı uyuşmazlıklarda taraflar isterse dava açabilir, isterse dava açmadan önce arabuluculuk hizmetine başvurabilir. Ancak ceza ve ağır ceza davasını ilgilendiren bazı suçlar, arabuluculuk hizmetine tabi değildir; bu tür durumlarda doğrudan dava açılır.
Ticari Davalarda Zorunlu Arabuluculuk
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 5/a ve 4. maddelerinde belirtilen, ödenmesi gereken bir miktar paranın geri kalanının ödenmesi gibi tüm uyuşmazlıklarda arabuluculuk hizmeti alınması zorunludur. Aynı zorunluluk tazminat uyuşmazlıklarında da geçerlidir. Bu tür uyuşmazlıklarda arabulucu, sorunu genellikle 1 hafta içinde sonuçlandırır. Bazı durumlarda bu süre 2 haftaya kadar uzayabilir.
İş Hukukunda Zorunlu Arabuluculuk
İşçi ve işveren arasındaki yıllık izin ücreti, fazla çalışma ücreti, maaş, ihbar tazminatı, kıdem tazminatı ve diğer özlük haklarından kaynaklanan uyuşmazlıklarda, 01.01.2018 tarihinden itibaren dava açılmadan önce arabuluculuk hizmeti almak zorunludur. Bu tür uyuşmazlıklar, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu madde 3’te yer almaktadır.
İşe İade Davalarında Zorunlu Arabuluculuk
İş sözleşmesinin hukuka aykırı bir şekilde feshedilmesi durumunda işçi, işvereni dava edebilir ve işe iadesini talep edebilir. Ancak işçi dava açmadan önce zorunlu arabuluculuk hizmeti almalıdır. Fesih tarihinden itibaren 1 ay içinde işçi arabulucuya başvurmak zorundadır. Bu süreçte, arabulucu avukat tarafından belirlenen işe başlatılma tarihi, ücret ve alacaklar, işverenin işçiyi işe başlatmaması durumunda ödenecek tazminat tutarı gibi detaylar tutanakla kayıt altına alınır ve mahkemeye sunulur.
Kıdem Tazminatında Zorunlu Arabuluculuk
Kıdem tazminatı, işçinin süresiz sözleşmeye göre çalıştığı yıl kadar, her sene aldığı aylık maaşın brüt miktarı oranında hak kazandığı tazminat türüdür. İşçinin işten ayrılması veya emekli olması durumunda işveren tarafından ödenir. Kıdem tazminatıyla ilgili uyuşmazlıklar, arabuluculuk hizmeti alınarak çözülmelidir. Aksi takdirde dava açmak mümkün olmaz.
Arabulucu Avukatın Görevleri Nelerdir?
Arabulucu avukatın başlıca görevleri şunlardır:
- Tarafsızlık: Uyuşmazlık konusunu tarafsız bir şekilde ele alır ve çözüm arayışına girer.
- Hukuk Uzmanlığı: Birçok hukuk dalında uzman olan arabulucu avukat, uyuşmazlıkların çözümünde aktif rol oynar.
- Çözüm Odaklılık: Taraflar arasında gerginlik durumlarında tarafların sakinleşmesini sağlar ve sorunu çözmeye odaklanır.
- Psikoloji Bilgisi: İnsan psikolojisi konusunda uzman olan arabulucu avukat, tarafların duygusal durumlarını değerlendirerek çözüme ulaşmayı hedefler.
- Alternatif Çözümler: Uyuşmazlık konularında farklı alternatifler sunarak tarafların uzlaşmasını kolaylaştırır.
Arabuluculuk Hizmetinin Yararları Nelerdir?
Arabuluculuk hizmeti, taraflara aşağıdaki avantajları sunar:
- Dava Sürecinden Kaçınma: Zorlu ve yıpratıcı dava süreçlerinden kaçınmanızı sağlar.
- Zaman ve Maliyet Tasarrufu: Arabuluculuk hizmeti, daha hızlı ve daha az maliyetli çözümler sunar.
- Gizlilik: Arabuluculuk sürecinde gizlilik esastır, bu da tarafların tedirginlik yaşamasını engeller.
- Barışçıl Çözüm: Taraflar arasında uzlaşma sağlanarak, olası anlaşmazlıkların dostane bir şekilde çözülmesi hedeflenir.
Arabuluculuk hizmeti ile ilgili daha fazla bilgi almak ve hukuki destek için uzman bir arabulucu avukata başvurabilirsiniz.
