İstinaf için mahkemeye başvuru yapılır. Bu müracaat ile başvuru sahiplerinin amacı, dava sonucunu değiştirmektir. İstinafa yapılan başvurunun sonuçlanması ise suç kapsamları ve dava detaylarına bağlıdır. İstinaf mahkemesi, bölge adliye ve bölge idare mahkemelerine verilmiş olan genel bir addır. Yargıda iş yükünü azaltabilmek için 2016 yılı itibari ile faaliyete geçirilen bu mahkemeler ikinci derece mahkemelerdir.
Ayrıca birinci derece mahkemelerinin verdiği hükümlere karşılık istinaf mahkemelerine başvurulabilir. İlk derece mahkemelerinde verilen hükümlerin bir üst mahkeme tarafından değerlendirilip denetlenmesini sağlayan istinaf mahkemesi, ilgili dava için ikinci bir kararın çıkmasını sağlar. Birinci derece mahkemelerinin verdiği son kararı baz alan istinaf mahkemeleri her bir dava için farklı zamanda sonuçlanabilir.
İstinaf mahkemelerinin sonuçlanmasında net bir süre söylenemese de 2018 yılının istinaf dosyalarına bakıldığında dosyaların sonuçlanması 2 ila 2,5 ay iken, 2020 yılında bu süre, 1 yıl ve daha fazla olabileceği görülür. İstinaf mahkemesi süreci ile ilgili alanından uzman bir avukat desteğine başvurulabilir.
İstinaf Nedir?
İlk derece mahkemelerinde alınan kararlara ilişkin itirazların iletildiği kurum istinaftır. Türk hukukunda Yargıtay öncesi itiraz kanalı olan istinafın düzenlenmesi, 2016 yılı itibari ile gerçekleşmiştir. Bu tarih öncesi doğrudan Yargıtay’a başvuru yapılırken, dava yoğunluğunun artması ve uyuşmazlıkların çözümünde yaşanan zorluklar nedeni ile ilk derece mahkemeleri tarafından hükmedilen kararlara itiraz için istinaf mahkemeleri kurulmuştur.
İstinaf Mahkemesi Nedir?
İstinaf mahkemesi, birinci derece mahkemelerinin hükümlerini incelendiği yargı merciidir. İncelemeyi yapan kurum, Bölge Adliye Mahkemeleridir. Bölge Adliye Mahkemesi, coğrafi durumla birlikte iş yoğunluğu gibi konuların dikkate alınması ile belirlenen yerlerde kurulur. İstinaf mahkemesi, ilk olarak 7 şehirde kurulmuştur. 2019 yılında gerçekleştirilen yeni değişiklikler ile 7 şehirle birlikte Ankara, İstanbul, Konya, Bursa, İzmir, Adana, Sakarya, Antalya, Kayseri, Trabzon, Erzurum, Diyarbakır, Van, Gaziantep ve Samsun’da istinaf mahkemeleri toplamda 15’e ulaşmıştır.
Şehirlerin yargı kapsamı ise kanunla açıkça düzenlenmiştir. İllerdeki mahkemeler, kararları inceleme yetkisine sahiptir. Aynı zamanda daireler arasında gerçekleştirilen iş bölümüne göre her mahkeme ilgilenmesi gereken istinafa bakmakla yetkilidir. Yargı çerçevesinin belirlenmesi ya da değiştirilmesi için Adalet Bakanlığı tarafından yapılan öneri sonucu uyarınca Hâkimler ve Savcılar Kurulu karar alır.
Bölge adliye mahkemeleri kapsamında ise başkanlık, hukuk daireleri başkan kurulu, ceza daireleri başkanlık kurulu, Cumhuriyet başsavcılığı, adalet komisyonu ve müdürlükleri bulunur. Bölge adliye mahkemesi, ceza ve hukuk dairelerinden oluşur. Her mahkemede minimum iki ceza ve üç hukuk dairesi bulunur. İhtiyaç durumunda daire sayıları Adalet Bakanlığı tavsiyesi ile Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından artırılabilir. Aynı zamanda dairelerin tamamında bir başkan ve yeterli sayıda üye yer alır.
İstinaf Dilekçesi Nedir?
İstinaf dilekçesi, mahkemenin hükmünün tebliğ edilmesinden sonra Bölge Adliye Mahkemelerine gönderilmek üzere hazırlanan bir belge türüdür. Bu aşamada kararın yazılı olarak bildirildiği ya da yüze karşı okunduğu hallerde, dilekçenin iletilmesi için tanınan süre de başlar. Buna ek olarak, gerekçeli kararın tebliğ edilmesi şartı da aranmaz. Bu belgenin ilgili mercilere iletilmesi gerekir. Dilekçenin yazılmaması gibi bir durumda ise karar yasal olarak kesinlik kazanır.
İstinafa cevap süresi de dikkate alınan noktalardan biridir. Dilekçeye verilen yanıta göre doğru belge hazırlanmalı ve belirtilen süre içinde başvuru gerçekleştirilmelidir. Başvuru süreleri, ceza davalarında 1, hukuk davalarında ise 2 haftadır. İdari yargılamalarda ise bu süre, 30 gündür. Aynı zamanda dilekçe türleri de değişiklik gösterir.
İstinaf Mahkeme Süreci
İstinaf mahkemesi, genellikle bir mahkeme kararının yanlış ya da hukuka aykırı şekilde olduğunu iddia eden tarafların başvurabileceği bir mercidir. İlk derece mahkemesi hükmünün, istinaf mahkemesine taşınması ile süreç başlar. İstinaf mahkemesi, dosyayı inceler ve hukuki hataları araştırır.
İstinaf Mahkeme Süreci Adımları
Dilekçe ve Dosya İnceleme: İlk derece mahkemesinin hükmü sonrasında taraflardan biri ya da he iki taraf da istinaf başvurusunda bulunabilir. İstinaf dilekçesinin hatalı olduğunu iddia eden tüm detayları içermelidir. Mahkeme, başvuruyu değerlendirmek için dosyayı inceler ve hükümde bulunur.
Duruşma ve İfade: İstinaf mahkemesinde duruşma yapılabilir ve taraflar dinlenebilir. Taraflar, istinaf mahkemesine tüm belgeleri ve delilleri sunabilir.
Karar Aşaması: İstinaf mahkemesi, dosyayı inceler ve duruşma sonrası hükmünü verir. Mahkeme kararı, önceki mahkeme kararını onaylama, kısmen değiştirme ya da tamamen bozma şeklinde verilebilir.
İstinaf Mahkemesi Süresi Nedir?
İstinaf mahkemesi süresi, birçok faktöre bağlı olarak değişir.
Davanın Karışıklığı: Dava ne kadar karmaşık olursa, mahkeme süresi o kadar uzayabilir. Delillerin incelenmesi, hukuki belgelerin değerlendirilmesi ve uzman görüşlerinin alınması istinaf mahkemesi süresini uzatabilir.
Mahkemenin Yükü: İstinaf mahkemesinin dosya yoğunluğuna ve iş yüküne göre süre değişebilir. Mahkemenin yoğun dönemlerinde dosyanın değerlendirilmesi daha uzun zaman alabilir.
Taraflardan İtiraz: Tarafların dosyadaki karara karşı ne kadar ısrarlı olduğu da istinaf mahkemesinin süresini etkileyebilir. İtiraz ve talepler, mahkemenin daha fazla inceleme yapması gerekliliği doğurabilir.
Mahkeme Takvimi: Mahkemenin kendi takvimi ve programı da sonuçlanma süresini etkiler. Yoğun dönemlerde dosyanın değerlendirilmesi biraz daha zaman alabilir.
İstinaf mahkemesi, genellikle birkaç ay ile birkaç yıl gibi zamanda sonuçlanabilir. Ancak, her dava kendine özel olduğu için bu süreç tamamen davaya özgü koşullara bağlı farklılık gösterir.
İstinaf Mahkemesi Dosya Sorgulama
Birinci derece mahkemesinin aldığı kararlara karşılık istinafa gidilmesi halinde, Bölge Adliye Mahkemesi dava ile ilgili olarak vakayı ve olayı yeniden değerlendirmeye alır. Bu değerlendirme sürecinde tanıklar yeniden dinlenebileceği gibi deliller de yeniden toplatılabilir. Ardından tüm deliller ve hukuki denetim neticesinde bir karar verilir.
İstinaf mahkemesi dosyasının sorgulaması, davanın ne durumda olduğunu görmenizi sağlayacak e-devlet uygulamasıdır. E-devlet üzerinden giriş yapabilir ve mahkeme dosya sorgulama bağlantılarını takip edebilirsiniz. Mahkeme sorgulama bağlantısı hizmet olarak e-devlet üzerinde vatandaşlara sunulur. İstinaf sonucunu bir diğer sorgulama sistemi ise Adalet Bakanlığı tarafından sunulan UYAP Vatandaş Portal sistemidir. Bu sistem üzerinden tüm adli ve idari mahkemelerin durumunu sorgulayabilirsiniz.
İstinaf Mahkemesi Kararları
İstinaf mahkemeleri, hüküm ve denetim mahkemesi olarak faaliyet gösterir. İstinaf mahkemesi mercii, birinci derece mahkemesi ile Yargıtay arasına kanun yolu olarak oluşturulmuştur. Böylece, ilk derece mahkemelerin aldığı karara karşılık doğrudan temyiz yoluna gitmek yerine, istinaf yoluna başvurulur. İstinaf mahkemesinin kararı neticesinde birinci derece mahkemesinin aldığı karar kaldırılabilir. Mahkeme tarafından kararı bozmak yerine tahkikat ile deliller tekrar incelenir ve hukuka aykırı durumlar düzelterek yeni bir karar verilir. Buna göre ilk derece mahkemesinin verdiği karar doğru olarak değerlendirilmişse onama, yanlış bulunmuşsa bozma şeklinde nitelendirilmez. Eğer aynı karar verilmişse, istinaf başvurusu reddi, farklı bir karar verilmişse, birinci derece mahkemesinin kararının kaldırılması yönünde hüküm verilir. İstinaf mahkemesi, hüküm ve denetim mahkemesi yetkisine sahip olduğu için verilen kararlar birinci derece mahkemesi kararlarından farklı olabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
İstinaf Mahkemesindeki Dosya Ne Zaman Neticelenir?
İstinaf mahkemesindeki dosya, davanın karmaşıklığına, mahkeme yoğunluğuna ve diğer değişkenlere bağlı olarak neticelenir. İstinaf mahkemesi, genellikle birkaç ay ile birkaç yıl gibi bir zamanda sonuçlanabilir.
İstinaf Mahkemesi Neden Uzun Sürer?
İstinaf mahkemesinin uzun sürmesinde, dosyanın karmaşıklığı, mahkemenin yoğunluğu ve iş yükü, delil toplama süreci ve diğer yargısal faktörler etkilidir.
İstinaf Mahkemesi Kararı Ne Zaman Netleşir?
İstinaf mahkemesi kararı, dosyanın incelenmesi, tarafların savunmaları, tanıkların yeniden dinlenmesi, delillerin yeniden incelenmesi ve yargılama sürecine bağlı olarak birkaç ay ile birkaç yıl arasında netleşir. Bu süre, davadaki faktörlere bağlı olarak farklılık gösterir.
