Çocuğun velayeti, boşanma davalarında çocuğun üstün yararı gözetilecek şekilde sonuçlandırılır. Hakim, velayet davasında çocuğun kimde kalacağına karar verirken bakımı, eğitimi, sosyal yaşamı, barınma ihtiyacı gibi unsurları göz önünde bulundurur. Boşanma davalarında özellikle küçük çocukların velayeti anneye verilir. Ancak, çocuğun velayeti bazı durumlarda anneye verilmez.
Boşanma davaları, eşlerin ayrılması ile sınırlı değildir. Anne ve baba boşanma kararı aldığında, bu kararını Aile Mahkemesi aracılığı ile resmi yollarla gerçekleştirmelidir. Anlaşmalı boşanma davası ile çocukların kimde kalacağı konusu, taraflar arasında anlaşılarak dava öncesinde anlaşmalı boşanma protokolüne eklenir. Anlaşmalı boşanma davalarında, çocukların velayet konusu önceden çözümlenmiştir.
Çekişmeli boşanma davalarında ise çocukların velayeti konusu da diğer konular gibi önemli bir problem haline dönüşebilir. Taraflar velayet konusunda anlaşmaya varamazsa, çocuğun kimde kalacağı konusu mahkeme tarafından belirlenir. Bu yazımızda çocuğun velayeti hangi durumlarda anneye verilemez, hangi durumlarda anneden velayet alınır, sorularına yanıt veriyoruz.
Velayetin Kimde Kalacağı Nasıl Belirlenir?
Boşanma davasıyla ortaya çıkan anlaşmazlıklardan biri çocukların velayet hakkının kimde kalacağıdır. Çocukların velayeti anne ve baba evliyken ikisinin ortak sorumluluğundadır. Boşanma kararı ile çocuğun kimde kalacağı bir sorun haline gelebilir. Çocuğun kimde kalacağı ile ilgili taraflar aralarında anlaşır ve bir anlaşmalı boşanma protokolü hazırlar. Bu protokol ile velayet konusunu kendi aralarında çözümleyebilirler.
Anne ve baba arasındaki velayet sorununu çözülemediği hallerde ise kararı mahkeme tarafından verilir. Çocuğun 0 ila 4 yaş aralığında olmasında anne bakımına ihtiyacı olduğu düşünülür ve velayet hakkı anneye verilir. Çocuğun okul çağında olmasıyla ile çocuğun üstün yararı gözetilerek davranılır.
Okul çağındaki çocuğun maddi ihtiyaçları, çocukla hangi ebeveynin daha iyi alakadar olabileceği, sosyal yaşamı, barınma ihtiyacı gibi birçok unsur, karar sırasında dikkate alınır. Bu noktada uzman ve tecrübeli bir aile ve boşanma hukuku avukatı aracılığı ile görüşülmesi, hak ve menfaat kaybı yaşanmaması bakımından yararlı olur.
Velayet Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme
Ortak çocukların velayeti sebebi ile boşanma davası açılacaksa, Aile Mahkemesi yolu ile süreç işler. Aile Mahkemesi’nin olmadığı yerleşim yerlerinde ise Asliye Hukuk Mahkemesi’ne başvuru yapılır.
Basit yargılama usulü ile gerçekleştirilen bu dava kısa bir sürede sonuçlanır. Dava esnasında dava dilekçesi ve cevap dilekçesi ile işlemler deva ettirilir. Dilekçelerin tamamlanmasından sonra hakimin dosya üzerinde karar verip vermeyeceğine bağlı olarak duruşma günü belirlenir.
Boşanma Davası Sonucu Velayetin Anneye Verilmesi
Boşanma davası eşlerin aile birliğini sonlandırmak nedeni ile başvurdukları bir dava türüdür. Bu dava Aile mahkemelerinde açılabilir. Boşanma davası sonucu, çocukların velayetinin de netleşmesi sağlanır. Çocuğun yaşı küçük olduğunda, anne şefkatine ve bakımına ihtiyaç duyacağı için velayet genellikle anneye verilir. Annenin velayeti üstlenmesi ile ilgili herhangi bir hukuki bir engel olmaması halinde genellikle velayet annede kalır.
Velayeti alan anne, yeniden evlenirse, bu durum tek başına velayetin değiştirilme sebebi değildir. Çocuğun velayetinin anneye verilmemesi için bazı durumların oluşup oluşmadığına bakılır. Çocuğun eğitimi, sağlığı, ahlaki değerleri ve sosyal yaşamı anne yanında olumsuz yönde etkilenecekse, velayet anneye verilmez.
Bu noktada temel unsur, çocuğun üstün yararının gözetilmesidir. Mahkeme velayet konusunu incelerken çocuğun üstün yararını ve kamu düzenini de göz önünde bulundurur.
Velayetin Anneye Verilmediği Durumlar Nelerdir?
Çocuğun üstün yararına göre verilen velayet kararı, boşanma kararı alan eşler için en önemli probleme haline gelebilir. Velayet kararı verirken çocuğun barınma gibi ihtiyaçları, eğitimi, sağlığı, sosyal yaşamı gibi pek çok unsur değerlendirmeye alınır. Çocuğun velayeti, tüm bu durumların değerlendirilmesi ile kararlaştırılır. Velayetin anneye verilmediği durumlar ise sık karşılaşılan durumlardan olmasa da şu şekildedir.
Annenin sağlık problemleri varsa ve velayeti almaya sağlık durumu uygun değilse çocuğun velayeti babaya verilebilir. Psikolojisi bozuk olan annenin çocuğun bakımı konusunda yetersiz olması halinde hakim çocuğun velayetini babaya verebilir.
Bu sebeplerle çocuğun velayeti anneye verilemiyorsa, anneden bir sağlık raporu istenir. Gerekli tetkikleri yapmak için devlet hastanesine sevk işlemi yapılır.
Raporun hazırlanması sonrası bu belgede annenin çocuğun bakımı ile ilgili sağlığının elverişsiz olduğu kayıtlı ise çocuğun velayeti annede olamaz.
Annenin fiili ehliyeti bulunmuyorsa ve akıl sağlığı yerinde değilse velayet anneye verilmez. Fiili ehliyet, ergin bireylerin ayırt etme gücünün olup olmadığını gösterir.
Annenin fiili ehliyetinin olmaması, çocuğa karşı sorumluluklarını yerine getirme konusunda önemli bir engeldir. Bu tip durumlarda, çocuğun velayeti anneye verilmez.
Anne haysiyetsiz bir yaşam sürüyorsa, çocuğun velayeti anneye verilmez. Haysiyetsiz bir yaşam süren anne, çocuğun ruh sağlığının yanı sıra fizyolojik zararlar görmesine neden olabileceği için hakim bu tip durumlarda velayeti anneye vermez.
Uyuşturucu bağımlılığı olan bir anne de velayet alamaz. Zararlı alışkanlıklara sahip olan ve bunları bağımlılık boyutuna taşımış olan annenin çocuğa karşı sorumluluklarını yerine getirmesi zor olacağından, hakim karar sırasında bu hususu da dikkate alır.
Velayet kararı ile çocuğun sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmesi için en uygun olan ebeveyn belirlenir. Çocuğun üstün yararı dikkate alınırken, aynı zamanda ruh sağlığı ve fizyolojik sağlığının da korunması hedeflenir.
Anne bir suçtan kaynaklı hüküm giymiş ise ve tutuklanarak cezaevinde ceza çekecekse, çocuğun velayeti annede olamaz. Annenin tutukluluk halinin sonlanmasından sonra velayetin kimde kalacağı konusu hakimin taktiridir.
Anne velayet hakkını kötüye kullanırsa, çocuğun velayeti annede olmaz. Velayet kararı verilirken, hangi ebeveynin çocuğun üstün menfaatine uygun olduğunu hakim hükmeder.
Velayet anneye verildi ise ve çocuğun babası ile görüşmesi kanunda babaya ön görülen haklar çerçevesinde gerçekleşmemişse, velayet hakkı anneden alınabilir. Anne çocuğun babası ile arasında duygusal bağ kurmasına engel oluyorsa, velayet hakkı anneden geri alınabilir.
Anne yeni bir evlilik yaparsa velayet hakkı kural olarak değişmez. Ancak, annenin sonradan yaptığı evlilik çocuğun psikolojik ve fizyolojik yönden zarar görmesi ile sonuçlanıyorsa, bu durumda da velayet hakkı anneden alınabilir.
Velayetin Kaldırılması
Velayetin kaldırılması için bazı şartların varlığına bakılır. Çocuğun korunması için alınacak önlemler sonuç vermezse, hakim kararı ile velayet kaldırılabilir. Taraflardan birinin hastalık ya da başka bir şehre taşınma gibi bir durumu ortaya çıkarsa, velayet görevini yerine getirme konusunda sıkıntı yaşıyorsa, velayet kaldırılabilir.
Ebeveynlerden biri çocuğa karşı olan vazifelerinde güven uyandırmıyorsa ve ona karşı yeterli ilgi ve sevgiyi gösteremiyorsa, yükümlüklerini yerine getirmediğinde velayet kaldırılabilir. Velayetin her iki taraftan da alındığı hallerde ise çocuğa vasi tayin edilir.
Anneye Verilen Velayet Hangi Durumlarda Geri Alınır?
Anneye verilen velayet bazı durumlarda anneden alınabilir. Annenin velayet hakkını gereği gibi yerine getirmemesi ya da getirememesi gibi durumlarda, anneye verilen velayet geri alınır. Velayet hakkının beklendiği şekilde yerine getirilmemesinde anlatılan, çocuğun menfaatinin, bakım ve gözetiminin uygun olarak gerçekleştirilmemesidir.
Anneye verilen velayetin anneden geri alınması ve babaya verilmesi için annenin durumunda değişiklik olması ve yeterli gerekçelerin varlığı incelenir. Velayetin değiştirilmesi konusu ilgili kanun maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir.
“Ana veya babanın başkasıyla evlenmesi, başka bir yere gitmesi veya ölmesi gibi yeni olguların zorunlu kılması hâlinde hâkim, re’sen veya ana ve babadan birinin istemi üzerine gerekli önlemleri alır.”
İlgili kanundan anlaşılacağı üzere, velayetin değiştirilmesine hakim kendiliğinden karar verebileceği gibi ebeveynlerden biri bu talepte bulunabilir. Buna göre velayetin anneden alınması yani değiştirilmesi sebeplerinden bazıları şu şekildedir.
Annenin, baba ile çocuk arasında bağ kurmalarına engel olması,
Çocuğun velayet hakkı annede olmasına rağmen babaya yüklese,
Çocuğun velayet hakkı annede olmasına rağmen çocuğun baba dışında başka birine verilmesi,
Annenin yeni bir evlilik yapması,
Annenin vefatı,
Annenin çocuğun bakım ve gözetimini yerine getiremiyor olması başlıca nedenlerdir.
Velayetin anneden alınması ve babaya verilerek değiştirilmesi hususunda aklınıza takılan tüm sorulara yanıt bulmak için bir aile ve boşanma hukuku avukatı ile görüşebilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Çocuğun Velayeti Hangi Nedenlerle Anneye Verilmez?
Çocuğun velayeti, annenin çocuğun bakımını üstlenemeyecek ve üstün yararını gözetemeyecek olması durumunda mahkeme kararı ile babaya verilir.
Annenin Geliri Yoksa Çocuğun Velayetini Alabilir Mi?
Velayet kararında gelir durumunun etkisi yoktur. Anne herhangi bir işte çalışmıyor olsa da velayeti alabilir.
Anne Çocuğun Velayetini Nasıl Alır?
Küçük çocukların velayeti çok aksi bir durum olmadıkça anneye verilir. Okul çağından itibaren çocuğun üstün yarına göre, eğitim, sağlık , barınma gibi ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılayacak ebeveyne mahkeme karar verir.
