İzale-i şuyu davası, ortaklığın giderilmesi davası konusudur. Özellikle fiili taksim durumunda olan parsellerde, herkesin belli bir alanı kullandığı durumlarda, hissesini satmak istemeyen kişilerin ne yapabileceği önemli bir konudur. Bu dava sürecinde, dava dosyasının konusu olan pay sahibi, diğer tüm pay sahiplerine karşı dava açabilir. Pay sahiplerinden birisi vefat etmesi, o kişinin mirasçılarının da dava sürecine dahil olması ile sonuçlanır. Tüm hissedarlara dava dilekçesi, duruşma daveti gibi belgelerin eksiksiz şekilde ulaştırılması gerekir.
İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davası Nedir?
İzale-i Şuyu davası, ortaklığın giderilmesi davası olarak bilinir. Bu dava, taşınır ve taşınmaz mallar için açılan bir hukuki süreçtir. Bir malın üzerindeki el birliğinin ya da paylı mülkiyet ilişkisine son verilmesini amaçlayan bu dava, özellikle miras kalan taşınmaz mallarda sıkça karşılaşılan bir davadır. Ortaklar, mülkiyet paylaşımı için anlaşamaya varamazsa, mahkemeye başvurarak ortaklığın giderilmesi davası açabilir.
Ortaklığın giderilmesi davasında, hissedarların malın aynen taksim edilmesi ya da satışını talep etmesi şeklinde iki seçenek bulunur. Mal taksim edilemiyorsa, hissedarlardan biri “izale-i şuyu davası hissemi satmak istemiyorum” dese de, mahkeme satışa karar verebilir. Satış ise açık artırma yöntemi ile gerçekleştirilir. İzale-i şuyu davası, karışık süreçlerin olduğu bir dava türü olduğu için alanında uzman gayrimenkul hukuku avukatı bilgisine ihtiyaç duyulur.
İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davasının Şartları Nelerdir?
İzale-i şuyu davası, kişilerin birlikte mülkiyete zorlanamayacağı prensibi ile özellikli bir şart yoksa, kabul edilmesi için bazı önemli şartlar bulunur. Bu şartlar ise şu şekildedir.
Elbirliği ya da Paylı Mülkiyet: Dava kabulü için elbirliği ya da paylı mülkiyete konu malın bulunması gerekir. Bu mal bir taşınmaz olabileceği gibi araç, hisse senedi, ziynet eşyası gibi farklı türdeki mallar olabilir.
Ortakların Dahil Edilmesi: Davacının, davayı açarken ortaklığa konu malın tüm taraflarını dosyaya dahil etmesi gerekir. Böylece, tüm ilgili tarafların haklarının korunması mümkündür.
Malın Bilgilerinin Belirtilmesi: Ortaklığının giderilmesinde, istenen malın bilgilerinin eksiksiz şekilde belirtilmesi önemlidir. Davaya konu olan mal taşınmaz ise ada parsel bilgisi, araç ise plakası gibi gerekli bilgilerin sunulmasına bakılır.
Ortaklık Belgesi: Mal üzerinde bulunan ortaklığı gösteren belgenin de sunulması gerekir. Örnek olarak, miras kalan bir taşınmazın intikali yapılmamış olsa bile ortaklığın giderilmesi talep edilebilir. Ancak, taşınmazın adına kayıtlı olan kişiye ait mirasçılık belgesinin alınması gerekir.
Devam Etme Yükümlülüğü Bulunmaması: Hukuki bir işlem ya da paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olmasından kaynaklı paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğünün bulunmaması gerekir. Davacının, malın paylı mülkiyetini sonlandırma talebini açıkça belirtmesi gerekir.
Ortaklığın Giderilmesi Davası’nın kabul görmesi için belirtilen bu şartların eksiksiz olarak yerine getirilmesi gerekir. Bu süreçte izale-i şuyu davası hissemi satmak istemiyorum diyen bir kişinin, uzman bir avukattan danışmanlık yardımı alması, davanın sağlıklı bir şekilde yürütülmesini ve haklarının korunmasını sağlayabilir.
İzale-i Şuyu Davası Hissemi Satmak İstemiyorum Ne Yapmalıyım?
Ortaklığın giderilmesi davası, el birliği ya da paylı mülkiyet altında olan malın ortaklar arasında bölünmesi ve paylaştırılmasını sağlayan hukuki süreci ifade eder. Ancak, bazı hallerde bir kişi izale-i şuyu davası hissemi satmak istemiyorum diyebilir. Bu kişi, hissesinin satılmasını istemeyebilir. Bu durumda takip etmesi gereken adımlar ise şu şekildedir.
İzale-i Şuyu Davasını İstenemeyeceği İleri Sürülebilir
Ortaklığın giderilmesi davası, bazı sınırlamalar dışında her zaman açılabilir. Bu dava için herhangi bir zamanaşımı süresi bulunmaz. Ancak, Türk Medeni Kanunu’nda belirtilen durumlarda ortaklık payının giderilmesi talep edilemez. Ortaklığın giderilmesi davasının açılmasındaki sınırlamalar şu şekildedir.
Hukuki bir işlemden kaynaklı: Paylı mülkiyetin devam ettirilmesi yükümlülüğü olan durumlarda, ortaklığın giderilmesi talep edilemez. Örnek olarak, taraflar arasında yapılan bir sözleşme ya da anlaşma ile paylı mülkiyetin belli bir süre devam ettirilmesi kararı verilmişse, bu süre içinde dava açılamaz.
Paylı malın sürekli bir amaca özgülenmesi: Paylı mal belli bir amaca yönelik kullanılmışsa ve bu amaca göre paylı mülkiyetin devam etmesi gerekiyorsa, ortaklığın giderilmesi davası açılamayabilir.
Uygun olmayan zaman: Davanın açılacağı zaman ile ilgili dürüstlük kuralına uyulması gerekir.
Tapuda şerh olması: Taşınmaz mallarda, paylı mülkiyetin devamına ilişkin sözleşmeler, resmi şekillere bağlıdır. Bu gibi durumlar, ortaklığın giderilmesi talebinin kısıtlanması ile sonuçlanabilir. Örnek olarak, bir taşınmaz malın üzerinde Aile Konutu Şerhi bulunuyorsa bu şerh terkin edilmediği zaman ortaklığın giderilmesi talep edilemez.
Tüm bu sebepler ve TMK 698. Maddesi uyarınca dava açılması sonrası ortaklığın giderilmesi davasının açılamayacağı ya da mirasçıların izale-i şuyu davası hissemi satmak istemiyorum şeklindeki taleplerini ileri sürmesinin mümkün kılar.
Ortaklığın Paylaştırılması Suretiyle Satış Engellenebilir
İzale-i Şüyu Davası, hissedarlardan birinin talebi ile açıldıktan sonra, parselin aynen paylaşılmasında sakınca bulunmuyorsa, ortaklık aynen paylaşma yolu ile sonlanabilir. Örnek olarak, miras yolu ile kalan 3 adet eş değer konut üzerinde 3 mirasçının hakkı varsa, her bir mirasçıya birer konut verilir ve bu ortaklığın sonlandırılmasına “aynen taksim” adı verilir. Aynen taksimin gerçekleşmesi için bazı şartlar vardır.
Taraflardan birinin isteği: Davalı ya da davacı taraflardan birinin ortaklığın aynen taksim yolu ile sonlandırılmasını talep etmesi gerekir.
Bilirkişi incelemesi: Mahkeme, ortaklığın giderilmesi istenen malın aynen taksime uygun olup olmadığına karar vermek için bilirkişi incelemesine başvurur.
Mal Değerinin Korunması: Malın aynen taksim yolu ile giderilmesi durumunda değerinin önemli miktarda düşmemesi gerekir. Ancak, tüm tarafların aynen taksimi kabul etmesi ile bu şart dikkate alınmayabilir.
Mahkeme Kararı: Bir paydaş, aynen taksim yolu ile giderme isteği talebinde bulunduğunda, mahkeme tarafından malın aynen taksime uygun olup olmadığının araştırması yapılır. Eğer uygunsa hâkim, malın aynen bölünmesi kararı verebilir.
Türk Medeni Kanunu 699. Maddesine göre, ortaklığın öncelikle aynen paylaşma sureti ile giderilmesi öngörülmüştür. Paydaşların tamamı aksine bir karar vermediği zaman, aynen paylaşmanın mümkün olduğu hallerde, aynen paylaşma kararı verilebilir. Bu nedenle izale-i şuyu davası hissemi satmak istemiyorum diyen kişi, ortaklığın paylaştırılması isteği yaparak, malın bölünmesini ve hisselerin satılmamasını talep edebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
İzale-i Şuyu Davası Hissemi Satmak İstemezsem Ne Olur?
Hissesini satmak istemeyen kişi, satış iptali davası açabilir. Anlaşma sağlanamaması halinde hissedarlardan biri taşınmaz malın satılması için ‘İzale-i Şuyu’ davası açabilir. Bu durumda mahkeme, tüm hissedarları bilgilendirir ve bilirkişilerin fiyat belirlemesi ile satış işlemini icra yolu ile gerçekleştirebilir.
İzale-i Şuyu Davasına İtiraz Mümkün Mü ?
Ortaklar arasında sözleşmenin imzalanması ve mahkeme kararının verilmesi ile on yıllık süre başlar. On yılın bitimi öncesi meşru sebeplerin varlığı durumunda, bu sözleşmenin feshine ve ortaklığın sona ermesine itiraz edilebilir.
İzale-i Şuyu Davasında Satış Olmazsa Ne Olur?
Ortaklığın Giderilmesi Davasında satışı onaylamayan tarafın mahkemeden malın aynen bölünerek paylar oranında paylaştırılmasını talep etme hakkı saklıdır.
İzale-i Şuyu Davası Ne Zaman Sonuçlanır?
İzale-i şuyu davası ortalama 18 ila 24 ay arasında sonuçlanır. İlk derece mahkeme kararı sonrası başlayan İstinaf ve Yargıtay aşamalarına hesaplandığında, bir dava 3 ila 4 yıla kadar uzayabilir.
