Hapis cezasının adli para cezasına çevrilebilmesi için mahkeme tarafından bazı durumların gözlemi yapılır. Bunlar; suçlunun karakter özelliklerinden sosyal ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlıktan suçun işlenmesinin sebeplerine kadar tek tek incelenmesi gereken durumlardır. İşlediği suçtan dolayı hiçbir pişmanlık duymayan, saldırgan tavırlar sergileyen ve hakkında suçu tekrarlama hükümleri uygulanan bir mahkum, hapis cezası ile yargılanırken bu suç, mahkeme tarafından para cezasına çevrilemez. 1 yılın altındaki suçlardan dolayı hapis cezası alan davalar, para cezasına çevrilebilir.
Adli Para Cezası Nedir?
Adli para cezası TCK’da bir yaptırım türüdür. Suç oluşturan eylemin işlenmesi durumunda, yaptırım oluşturması söz konusudur. Ödenen miktar, suç sebebi ile mağdur olan kişiye değil, devlet hazinesine ödenir. “(belirlenen gün sayısı) çarpı (takdir edilen miktar)” yolu ile hesaplanır. Bir gün karşılığı ödenmesi gereken para olarak ifade edilir. Ödenmemesi halinde, hapis cezasına çevrilebilir ve sadece mahkemeler hükmedebilir. Hükümlü mağdur olan kişiye değil, Devlet Hazinesine ödeme yapar.
Adli Para Cezasının Özellikleri Nelerdir?
Adli para cezasında şahsilik ilkesi mevcuttur. Mahkumun ödemesi için hükmedilen ceza, üçüncü kişileri bağlamaz. Ödemekle yükümlü olan kişinin ölmesi durumunda infaz da sonlanmış olur. Cezanın ödenmesi yükümlülüğü mirasçılara kalmaz.
Hapis cezaları ertelenebilir. Ancak, adli para cezası ertelenemez.
Kanundaki belli suçlar için hem adli para cezası hem de hapis cezası hükmedilebilir. Bu hallerde hapis cezası verilmiş ise ceza adli para cezasına çevrilmez.
Adli para cezasının infazı, Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından gerçekleştirilir. Cumhuriyet savcısı tarafından adli para cezasının ödenmesi için hükümlüye tebligat gönderilir.
Mahkemenin vermiş olduğu hüküm ile adli para cezası taksitlendirilmemiş ise Cumhuriyet başsavcılığına taksitlendirmek adına talep yapabilir. Ancak, belli koşullara tabidir.
Adli Para Cezasına Çevrilen Suçlar Nelerdir?
Kanunlar tarafından belirlenen bazı hapis cezalarının adli para cezasına çevrilebileceği kanunlarda açıkça belirtilmiştir. Bu suçlar ise şu şekildedir.
Kasten işlenen suçlar: Hapis cezası 1 yıl ya da 6 ay olarak hükmedilmişse, hapis cezası olarak verilen ceza, adli para cezasına çevrilebilir. Bu suçlar kasten yaralama, hırsızlık, basit dolandırıcılık gibi suç davalarıdır.
Taksirle işlenen suçlar: Hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi için bu suçlarda, bir ceza sınırı yoktur. Trafik kazası ya da iş kazası sonucu ölümle sonuçlanan davalarda, mahkemece verilen cezanın miktarına bakılmaksızın her zaman idari para cezasına çevrilebilir. Taksirle işlenen bir suçtan kaynaklı hükümlü 5 yıl hapis cezası alsa da, bu ceza adli para cezasına çevrilebilir. Suç taksirle işlenen bir suçsa, 2 yıl, 3 yıl ya da 4 yıl ve üzeri hapis cezaları, adli para cezasına çevrilemez.
Bilinçli taksirle işlenen suçlar: Bu suçtan kaynaklı ahükmedilen hapis cezalarında, 1 yıl ya da 1 yılın altında ceza söz konusu ise adli para cezasına çevrilebilir. Taksirli suçlar ile ilgili hapis cezası miktarının dikkate alınmaması kuralı “bilinçli taksir” halinde uygulanmaz.
Söz konusu hapis cezalarının paraya çevrilmesi hakimin kararına bağlıdır. Ancak, bazı hallerde hakimin takdir hakkı bulunmaz. Ceza 30 gün ve altında bir hapis cezası olduğunda ise hakim, bu cezayı adli para cezasına ya da seçenek yaptırımlara çevirebilir.
18 Yaşın Altındakilerin Hapis Cezasının Adli Para Cezasına Çevrilmesi
Hapis cezası ile yargılanan kişi, 18’den yaşından küçük ya da 65 yaşından büyük ise hakim 1 yıl ya da 6 ay hapis cezasını adli para cezası olarak belirleyebilir. Bunun dışındaki seçenek yaptırımlarını da değerlendirebilir.
65 yaşının üstündeki kişiler için hapis cezasının para cezasına çevrilmesi,
Hapis cezası ile adli para cezasının birlikte yaptırım olarak öngörülmesi,
Hapis cezası ile adli para cezasının birlikte yaptırım olarak öngörüldüğü suçlarda, hükmedilen hapis cezası da adli para cezası olarak değiştirilebilir. Kanunlarda sanık için “1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 30 günden 100 güne kadar adli para cezası” ile ceza hükmedilebilir. Mahkeme, seçenek yaptırım olan adli para cezası da hükmedebilir. Aynı zamanda sanık ile ilgili 1 yıl hapis cezası verildiğinde, bu hapis cezası adli para cezası olarak yeniden düzenlenebilir.
Adli Para Cezaları Nelerdir?
Adli para cezası ile idari para cezası birbirinden farklı iki kavramdır. Adli para cezasının idari para cezasından farkı, ödenmediğinde hapis cezası olarak uygulanabilmesidir. İdari para cezası ödenmediği zaman ise hapis cezasına çevrilmesi mümkün değildir. Adli para cezası genel hukuka konu olan bir ceza türüdür. Genel hukuk avukatı bu konuda detaylı olarak sizi bilgilendirir. Türk Ceza Yasası kapsamında, 4 farklı yöntemle adli para cezası verilmesi mümkündür.
Doğrudan Hükmedilen Adli Para Cezası
Kanunlar, herhangi bir suçun karşılığını doğrudan adli para cezası olarak düzenleyebilir. Bu durumda hakim hapis cezası değil, doğrudan adli para cezası verebilir. TCK 288/1 maddesi gereği “Adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs” doğrudan adli para cezasına hükmedilir. Buna göre “Görülmekte olan bir davada veya yapılmakta olan bir soruşturmada, hukuka aykırı bir karar vermesi veya bir işlem tesis etmesi ya da gerçeğe aykırı beyanda bulunması için, yargı görevi yapanı, bilirkişiyi veya tanığı hukuka aykırı olarak etkilemek amacıyla alenen sözlü veya yazılı beyanda bulunan kişi, elli günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılır.”
Seçenek Yaptırım Olan Adli Para Cezası
Kanunlarda herhangi bir suça karşılık olarak hapis cezası ya da adli para cezasından sadece birinin uygulanması öngörülebilir. Hükmedilmiş ceza, seçenek yaptırım olan para cezasıdır. Ceza hakimi tarafından hapis cezası ya da adli para cezası hükmedilebilir. TCK 89/1 maddesi gereği “Taksirle yaralama” hapis cezası ya da adli para cezasını gerektirir. Bu maddeye göre “Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
Hapis Cezası ile Birlikte Hükmedilen Adli Para Cezası
Kanunlar bazı suçlarda hapis ve adli para cezasının birlikte uygulanmasını öngörür. Bu aşamada kişinin ekonomik kazanç sağlama amacı ile hareket ettiği düşünüldüğü hapis cezası ve adli para cezası beraber uygulanabilir. TCK 188/1 maddesi gereği “Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti” hapis cezası ve adli para cezasını birlikte uygulanmasını gerektirir. Bu maddeye göre “Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve iki bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.”
Hapis Cezasından Çevrilen Adli Para Cezası
Kasten işlenen suçlar, bir yıl ve bir yılın altında hapis cezası hükmedilen suçlardır. Adli para cezasına çevrilebilen suçlardır. Taksirle işlenen suçlar için bu durum değişir. Ceza miktarı dikkate alınmaksızın taksitler işlenen suçlarda tüm cezaların adli para cezasına çevrilmesi ile sonuçlanabilir. Kasten işlenen yaralama suçunda, 1 yıldan az ceza hükmedilmişse adli para cezasına çevrilebilir. Taksirle işlenen yaralama suçunda, 2 yıl 9 ay hapis cezası hükmedilmişse, bu ceza adli para cezası olarak değerlendirilebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Adli Para Cezası Nedir?
Adli para cezası bir suç işlendiğinde, kanunda belirtilen para cezası miktarının, Devletin Hazinesine ödenmesi şeklinde düzenlenen karardır. Adli para cezası bir suçun cezası olarak sadece ceza mahkemeleri tarafından hükmedilebilir.
Adli Para Cezasına Çevrilen Suçlar Nelerdir?
1 yılın altındaki dolandırıcılık, hırsızlık, tehdit, şantaj gibi suçlar, adli para cezasına çevrilen suçlardır. Bu suçlar ile ilgili gerekli incelemeler yapıldıktan sonra adli para cezasına çevrilebilir.
Adli Para Cezasına Çevrilen Suçlar İçin Avukat Şart Mı?
1 yılın altındaki hapis cezalarının adli para cezasına çevrilmesi için yapacağınız başvuruda, genel hukuk avukatı ile görüşmeniz hak kaybını önlemek açısından önemlidir.
