Günümüzde sosyal medya mecralarının gelişimiyle dolandırıcılık yapmak isteyen kişilere sıklıkla maruz kalmaktayız. Bu dolandırıcılık teşebbüslerinden kimi başarılı olurken kimi de başarısız olmaktadır. Dolandırıcılık suçunun yanında bir de daha fazla cezayı gerektiren nitelikli halleri var ki biz buna nitelikli dolandırıcılık suçu demekteyiz. Nitelikli dolandırıcılık suçu, Türk Ceza Kanunu madde 158’de düzenlenmektedir.
Dolandırıcılık Nedir? (TCK m.157)
Dolandırıcılık, hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp onun veya başkasının zararına olarak kendisine veya başkasına bir yarar sağlamaktır. Dolandırıcılık suçunun meydana gelmesi için hileli davranışlar gerçekleştirip kişinin aldatılması gerekmektedir. Ve bu hileli davranışlara bağlı olarak kişi malvarlığı üzerinde bir harcama gerçekleştirmeli bundan dolayı da zarar meydana gelmelidir. Örneğin satılan arabayı seksen km gösterilmesi fakat arabanın yüz elli km olması dolandırıcılık suçunu oluşturmaktadır. Bunun dışında senetle mal alırken gerçeğe aykırı ad veya adres vermek, dernek için yardım topladıklarını söyleyen kişilerin bu parayı kendi hesaplarına atması da dolandırıcılık suçunu oluşturmaktadır.
Nitelikli Dolandırıcılık Suçu Nedir?
- Dolandırıcılık suçunun dini duyguları istismar edilmesi şeklinde işlenmesi,
Dolandırıcılık suçunu işleyen kişi muhatabın dini inanç ve duygularını aldatmak amacıyla kötüye kullanırsa nitelikli dolandırıcılık suçu oluşmaktadır. Dini inanç ve duyguları kötüye kullanırken kişinin haksız bir menfaat de etmesi gerekmektedir. Örneğin muska yazan bir kadın yazdığı muska için kişiden para isterse nitelikli dolandırıcılık suçu oluşur fakat bir menfaat istemezse bu suç oluşmayacaktır.
- Dolandırıcılık suçunu kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak suretiyle işlenmesi,
Bu durumun nitelikli hal olma sebebi kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum zor şartlarda başka birine güven duymaya daha çok ihtiyaç duymasıdır. Kişi bu haldeyken daha kolay aldatılabilir. Örneğin bir trafik kazası veya doğal afet durumunda kişinin içinde bulunduğu çaresizlikten yararlanmak nitelikli dolandırıcılık suçunu oluşturmaktadır.
- Dolandırıcılık suçunun kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanılarak işlenmesi,
Algılama yeteneği zayıf kişilerin aldatılması algılama yetisi normal kişilere kıyasla daha kolaydır. Dolayısıyla dolandırıcılık fiilinin bu kişilere karşı işlenmesi nitelikli dolandırıcılık suçunu oluşturmaktadır. Fakat eğer kişinin algılama yeteneği hiç yoksa burada kişinin dolandırıcılık suçundan değil hırsızlık suçundan yargılanması gerekir.
- Dolandırıcılık suçunun kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle işlenmesi,
Kamu kurum ve kuruluşları toplumun güvenini kazanmış kurumlardır. Bu kurum ve kuruluşları kullanmaktan kasıt ise menfaat sağlamak amacıyla adlarını geçirmek ve maddi olarak kullanmaktır.
- Dolandırıcılık suçunun kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak işlenmesi,
- Dolandırıcılık suçunun bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenmesi,
- Dolandırıcılık suçunun basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle işlenmesi,
- Dolandırıcılık suçunun tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında işlenmesi,
- Dolandırıcılık suçunun serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle işlenmesi,
- Dolandırıcılık suçunun banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla işlenmesi,
- Dolandırıcılık suçunun sigorta bedelini almak maksadıyla işlenmesi,
- Dolandırıcılık suçunun kişinin, kendisini kamu görevlisi veya banka, sigorta ya da kredi kurumlarının çalışanı olarak tanıtması veya bu kurum veya kuruluşlarla ilişkili olduğu suretiyle işlenmesi,
- Dolandırıcılık suçunun kamu görevlileriyle ilişkisinin olduğundan, onlar nezdinde hatırı sayıldığından bahisle ve belli bir işin gördürüleceği vaadiyle aldatarak işlenmesi halinde nitelikli dolandırıcılık suçu oluşmaktadır.
Nitelikli Dolandırıcılık Suçunun Cezası (TCK m.158)
Nitelikli dolandırıcılık suçunun cezası iki yıldan yedi yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezasıdır. Adli para cezası günlük alt sınırı 20 TL üst sınırı ise 100 TL olarak belirlenebilir. Adli para cezasının günlük miktarı hâkimin takdirindedir.
Ancak nitelikli dolandırıcılık suçunun;
- Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak,
- Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle,
- Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla,
- Sigorta bedelini almak maksadıyla,
İşlenmesi halinde hapis cezasının alt sınırı üç yıldan, adli para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz.
Nitelikli dolandırıcılık suçunun işlenmesi suretiyle yararına haksız kazanç sağlanan tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirleri uygulanacaktır. (TCK m.159)
Nitelikli Dolandırıcılık Suçu Hangi Mahkemede Görülür?
Kanunda birçok istisna bulunmakla beraber görevli mahkeme ayrımında temel kriter şudur:
- 10 yıl veya daha az cezayı gerektiren hallerde görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
- 10 yıl veya daha fazla cezayı gerektiren hallerde görevli mahkeme ağır ceza mahkemesidir.
Basit dolandırıcılık suçlarında görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Nitelikli dolandırıcılık suçlarında görevli mahkeme ağır ceza mahkemesidir.
Nitelikli Dolandırıcılık Suçunda Şikâyet, Zamanaşımı, Uzlaşma
Dolandırıcılık suçunun temel ve nitelikli halleri şikâyete tabi değildir, resen soruşturulmaktadır. Bu suçlar için şikâyet şartı aranmaksızın 8 yıl dava zamanaşımı süresi vardır. Bu suçlar şikâyete tabi olmadığından sonrasında şikâyetten vazgeçme kamu davasını düşürmez ve soruşturmaya ya da kovuşturmaya devam edilir.
Basit dolandırıcılık suçu uzlaştırmaya tabi bir suçtur. Uzlaştırma bir dava şartı olduğundan hem soruşturma hem kovuşturma aşamasında ileri sürülebilir. Uzlaştırmada temel prosedür mağdur ve failin dava açılmadan anlaşmasını sağlamaktır.
Nitelikli Dolandırıcılık Suçuna Teşebbüs
Nitelikli dolandırıcılık suçuna teşebbüs mümkündür. Failin hileli davranışlarla mağduru aldattığı fakat elinde olmayan sebeplerle yarar sağlayamadığı hallerde teşebbüs meydana gelmektedir. Örneğin bir kimsenin kendisini polis olarak tanıtıp banka hesaplarının örgüt tarafından ele geçirildiğini söyleyerek hesabındaki bütün parayı kendi gösterdiği hesaba atmasını istemesi fakat banka görevlilerinin mağduru uyarması üzerine kişinin menfaat sağlayamaması halinde bu suça teşebbüs oluşmaktadır.
Nitelikli Dolandırıcılık Suçunun İspatı ve Avukat Desteği
Nitelikli dolandırıcılık suçunu iddiada bulunan kişi ispatlamalıdır. İspat için kişiyi dolandırırken bir belge, makbuz, senet vb. kullanılmışsa bunların mahkemeye sunulması gerekmektedir. Dolandırıcılık olayını gören bir kimse varsa tanık olarak dinletilebilir. Ses veya kayıtları olay anında alındıysa bunlar mahkemeye ispat amaçlı sunulabilir.
Nitelikli dolandırıcılık suçu kişinin malvarlığını konu alan bir suç olduğundan bu suç hakkındaki savunmayı iyi bir ceza avukatı yapması gereklidir. Kartal ceza avukatı danışmanlık hizmeti için ceza alanında başarılı ve tecrübeli bir Kartal avukat tercihi edilmesi hak kayıplarının önlenmesi açısından oldukça önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Nitelikli Dolandırıcılık Suçu Şikâyete Tabi Midir?
Nitelikli dolandırıcılık suçu şikâyete tabi bir suç değildir savcı tarafından resen soruşturulur.
Nitelikli Dolandırıcılık Suçunda Zamanaşımı Ne Kadar?
Nitelikli dolandırıcılık suçunda zamanaşımı 8 yıldır.
Nitelikli Dolandırıcılık Suçu Hangi Mahkemede Görülür?
Nitelikli dolandırıcılık suçlarında görevli mahkeme ağır ceza mahkemesidir.
Nitelikli Dolandırıcılık Suçunun Cezası Nedir?
Nitelikli dolandırıcılık suçunun cezası iki yıldan yedi yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezasıdır.
