Uyuşturucu suçlarında denetimli serbestlik, uyuşturucu madde kullanma ve bulundurma suçlarına tedbir amacı ile uygulan bir güvenlik tedbiridir. Türk Ceza Kanunu 188. Madde kapsamında; uyuşturucu maddelerin ithali, imal edilmesi, ihraç edilmesi, temin edilmesi, bulundurulması, kullanımının kolay hale getirilmesi, depolanması ya da nakledilmesi suçtur ve ceza konusudur.
Ceza davası kapsamında olan bu suçlarda toplumun doğrudan ya da dolaylı olarak zarara uğraması da gündeme geldiği için davaların bir diğer özelliği de kamu davası niteliğinde olmasıdır. Uyuşturucu madde dava sürecinde suçun niteliğine göre cezanın kapsamı belirlenir. Bu yazımızda uyuşturucu suçlarında denetimli serbestlik ile ilgili tüm detayları sizler için hazırladık.
Uyuşturucu Suçlarında Denetimli Serbestlik Nedir?
Uyuşturucu suçlarında denetimli serbestlik; şüpheli ya da sanığı cezalandırmak yerine toplum içinde denetim ve takibinin yapılmasıdır. Bu süreçte kişiye, iyileştirme ve topluma kazandırma için bazı yükümlülükler ve yasaklar yüklenir.
Uyuşturucu suçlarında başvurulan denetimli serbestlik tedbiri yalnız “uyuşturucu madde kullanma veya bulundurma suçu” bakımından uygulanır. Uyuşturucu madde ticareti ya da uyuşturucu kullanımının kolaylaştırılması suçlarında TCK m.191’de yer alan denetimli serbestlik tedbirleri uygulanmaz.
Denetimli serbestlik tedbiri soruşturma sürecinde, savcılığın kamu davası açılmasını ertelenmesi kararı kapsamında, kovuşturma sürecinde mahkeme tarafından HAGB kararı kapsamında uygulama yapılır. Denetimli serbestlik tedbirinin uygulanmasında, şüpheli ya da sanığın uyması gereken yükümlülükler ve ihlal etmemesi gereken yasaklar belirtilir. Şüpheli ya da sanık denetim süresince yüklendiği bu yükümlülük ve yasakların gereğini yerine getirmekle sorumludur.
Kanda Uyuşturucu Çıkması Cezası
Uyuşturucu suçlarında denetimli serbestlik kapsamında uyuşturucu maddeler, Türkiye’de yasaklı ürünler kapsamında yer alır. Türk Ceza Kanunu ile uyuşturucu maddelerin imal ve ticareti ile ilgi suçlar için suçun niteliğine göre farklı cezalar öngörülmüştür. Yalnız uyuşturucu maddelerin imal ve ticaretine yönelik suçlar değil, bu maddeleri kullanmaya teşvik, alım satım ve bulundurulmasına yönelik suçlar içinde ceza hükmedilir.
Türk Ceza Kanunu’na göre uyuşturucu madde kullanmak üzere satın alan ya da satan kişi ile ilgili iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası hükmedilir. Söz konusu suçların kamuya açık ve toplu kullanım alanlarında işlenmesi durumunda hükmedilecek ceza miktarı değişebilir. Belli alanlara iki yüz metre yakınlıkta bu suçun işlenmesi durumunda ise ceza, bir buçuk kat artar.
Cumhuriyet savcısı, uyuşturucu madde kullanımı suçundan şüphelenilen kişi için kamu davası açılmasını erteleyebilir ve dava dosyasını denetimli serbestlik müdürlüğüne iletebilir. Denetimli serbestlik, kişinin suçunun infazını cezaevinde geçirmemesini ve toplum içinde gözetimini tamamlamasını açıklar. Bu süreçte, ceza alan kişiye genellikle 1 yıl kadar süren belli programlara katılması hükmolunur. Kişi bu programları tamamladıktan sonra gerekli tüm koşulları sağlamışsa sabıka kaydı temizlenebilir.
Uyuşturucu Madde İthal Etme Suçu
Uyuşturucu madde ithal edilmişse çeşitli yaptırımlara başvurulur. Kişi kanuna aykırı olacak şekilde uyuşturucu madde ithal ettiği takdirde 20 ila 30 yıl aralığında hapis cezası ile cezalandırılır. Aynı zamanda hapis cezasına ek olarak 2.000 ila 20.000 gün aralığında adli para cezası da uygulanabilir. Uyuşturucu madde ithal etmek, uyuşturucu maddenin yurt dışından Türkiye’ye getirilmesini ifade eder.
İthal edilen uyuşturucu madde, miktar ve cins olarak ayır ayrı değerlendirilir. Kişinin kendi kullanımı için belli miktarda uyuşturucuyu yurt dışından ülkeye getirmesi durumunda suçun miktarı değişiklik gösterir. Bu durumda uyuşturucu madde kullanma ve bulundurma suçu ortaya çıkabilir.
İthal edilen uyuşturucu maddelerin türüne göre, verilen ceza yarı oranda artırılabilir. Uyuşturucu maddenin türüne ve hukuka aykırı fiilin durumuna göre suç nitelikli hal alır.
Uyuşturucu Madde İhraç Etme Suçu
Uyuşturucu madde ihraç etme suçu, Türk Ceza Kanunu uyarınca ağır hapis cezaları ile sonuçlanabilir. Uyuşturucu madde ihraç eden kişi ya da kişiler 20 ila 30 yıl arasında ağır hapis cezası ile yargılanır. Bu suç için 2.000 ila 20.000 gün arasında adli para cezası da hükmedilir. Uyuşturucu madde yasa dışı yollarla Türkiye’den yurt dışına çıkarılırsa ihraç etme suçu meydana gelir.
Madde yoldayken yakalanırsa suçun mahiyeti değişir. Örneğin gümrükte yakalanırsa suça teşebbüs gerçekleşmiş olabilir. İhraç suçu için miktar da önemlidir. Kendi kullanacağı kadar uyuşturucuyu yurt dışına çıkaran kişi, bulundurma ve kullanma suçu ile karşı karşıya kalır ve uyuşturucu suçlarında denetimli serbestlik kapsamında değerlendirilir.
Uyuşturucu Madde Satma Suçu
Uyuşturucu suçlarında denetimli serbestlik kapsamında uyuşturucu madde satan kişi alt sınır 10 yıl olmak üzere hapis cezası ile yargılanır. Uyuşturucu madde bir bedel karşılığında verilirse, uyuşturucu madde satma fiili söz konusudur. Uyuşturucu suçları ile ilgili ceza yargılamasında ceza hukuku avukatı tercihinde özenli davranmak gerekir. Uzman ve tecrübeli bir avukat ile çalışmak faydalı sonuçlar verir.
Kişi satışa teşebbüs halindeyken yakalanırsa satışa arz kapsamında suçu yargılanır. Suç birden fazla kişi ile gerçekleştirildiğinde her fail ayrı ayrı cezalandırılır. Suç işlerken satılan uyuşturucu miktarına bakılmaz. 1 gram ya da farklı miktarda uyuşturucu madde bulundurma, satma suçunun oluşmasında yeterli bulunur.
Uyuşturucu Madde Temin Etme Suçu
Uyuşturucu madde temin etme suçu, kanun maddeleri kapsamında değerlendirilir. Uyuşturucu madde bir bedel karşılığı olmaksızın başkasının kullanımı için temin edilmişse, kişi hapis cezası ile yargılanır. Suçun oluşması için malın cins ve miktarının önemi bulunmaz.
Devredilen mal 3. kişinin eline geçtiğinde suçun varlığı söz konusudur. Devretme esnasında icra hareketler söz konusu olmasına karşın elde olmayan nedenlerle teslim gerçekleşmediğinde teşebbüsten söz edilir.
Uyuşturucu Madde Nakletme, Depolama Suçu
Uyuşturucu madde başkaları tarafından kullanılması üzere bir yerden başka bir yere iletilirse, nakletme suçu söz konusu olur. Kişinin kendine yetecek oranda uyuşturucu nakletmesi nakletme suçu kapsamında değil bulundurma suçu kapsamında yer alır.
Nakil işlemi yapan kişinin bu fiili hangi amaçla yaptığının önemi yoktur. Uyuşturucunun miktarı dikkate alınır. Bir yıllık ihtiyaç sınırı dışında kalan miktarlar nakletme suçunda kabul edilen ölçülerdir. Kişisel ihtiyacın üzerinde olan uyuşturucu madde depolama, saklama uyuşturucu madde depolama suçunu doğurur.
Uyuşturucu Madde Satın Alma, Bulundurma, Kabul Etme Suçu
Kişisel ihtiyaca uygun miktarda uyuşturucu madde satın almak, kullanma suç unsurunu oluşturur. Yurt içinde kişi ihtiyacı kadar uyuşturucu madde satın alırsa, kullanma suçu ile karşı karşıya kalır. Uyuşturucu madde kişisel ihtiyaçtan fazla olacak şekilde bulundurulursa, devretme ya da satma gibi niyetler oluşması durumunda suçun niteliği değişiklik gösterir. Uyuşturucu miktar ve cins olarak bu süreçte değerlendirilmelidir.
Bu suçun oluşması için uyuşturucu madde bulunduran, satın alan, devreden ya da nakleden kişinin kendi ihtiyacına göre belli bir miktar söz konusudur. Bu miktarın üzerine çıkılırsa, suç uyuşturucu madde bulundurma suçundan ayrı olarak değerlendirilir. Bu tür bir suç için ceza hükmü verilirken, tespitin doğru yapılması önemlidir. Bunun en önemli sebebi ise ceza miktarının suça göre değişiklik gösterdiğidir.
Uyuşturucu Madde Kullanımını Kolay Hale Getirme Suçu
Uyuşturucu madde kullanımını kolay hale getirme suçunda, madde kullanımını kolaylaştıran kişi ya da kişilere 5 ila10 yıl arasında hapis cezası uygulanır. Aynı zamanda 1.000 gün ile 10.000 gün arasında adli para cezası da öngörülür. Uyuşturucu maddenin kullanımını kolay hale getirmek için özel bir yer belirlenirse, malzeme ve donanım sağlandığı takdirde kolaylaştırma suçu ortaya çıkar.
Uyuşturucu madde kullananların yakalanmasını zor hale getirmek, suç delillerini yok etmek, kullanmaya yönelik kişileri bilgilendirmek uyuşturucu madde kullanımını kolaylaştırma suçunu doğurur. Suçta nitelikli haller varsa, ceza oranı yarı yarıya artırılır. Bir mesleğin sağladığı kolaylıktan yararlanılması suçu nitelikli hale getirebilen unsurlardandır.
Uyuşturucu Madde Suçunun Nitelikli Halleri
Uyuşturucu suçlarında denetimli serbestlik kanunu maddeleri uyarınca morfin, kokain, eroin gibi uyuşturucu maddeler ile işlenen suçlarda verilen ceza nitelikli haller kapsamında yer alır. Dolayısı ile ceza oranında artış olur ve ceza yarı oranda artar. Suç örgütlü bir faaliyette işlenirse, nitelikli hale dönüşen uyuşturucu madde suçlarından biri olur. Suç işlemeyi kolay hale getiren ve mesleğinin sağladığı kolaylığı kullanan kişiler için de suç, nitelikli olarak işlenir.
Uyuşturucu Madde Suçu Etkin Pişmanlık
Uyuşturucu madde suçu etkin pişmanlıkta fail, olayı haber almadan önce resmi makamlara haber verdiğinde ve bu bilgi kapsamında maddenin nerden, kimden alındığı biliniyorsa, suçlular bu bilgiler kapsamında yakalanırsa ceza söz konusu olmaz.
Uyuşturucu madde kullanan kişi, resmi makamlara başvuru yaparsa hakkında uyuşturucu madde bulundurma, satın alma ve kullanma gibi nedenler ile soruşturma açılmaz ve tedavi yöntemlerine başvurulur.
Uyuşturucu Madde Suçu Görevli ve Yetkili Mahkeme
Uyuşturucu madde suçunda, maddenin ele geçirildiği yer mahkemesi yetkili mahkemedir. Suçun işlendiği yerin belli olmadığı hallerde ise şüpheli ya da sanığın yakalandığı yer mahkemesi yetkili tayin edilir. Türkiye’de yerleşim yerine sahip olmayan şüpheli ya da sanık için Türkiye’de en son bulunduğu adresi kabul edilir.
Bu usulün yeterli görülmediği hallerde ise ilk usul işleminin yapılmış olduğu yer mahkemesi geçerlidir. İhraç suçu işlenmişse, suç hangi sınır kapsamında işlendiyse karşı ülke mahkemesine yetki verilir. Örgütlü suçlar için yetkili mahkeme, Ağır Ceza Mahkemesidir.
Uyuşturucu Davasında İlk Mahkeme Ne Zamandır?
Uyuşturucu suçu ile ilgili ilk mahkeme duruşmasının ne zaman yapılacağı; somut dosya durumu, dosyaya konu suçun nitelikleri ve yargı sürecinde yer alan çeşitli faktörlere bağlı olarak değişir. Ancak, uyuşturucu madde davalarında ilk duruşma sürecinde ilk olarak soruşturma ve iddianamenin düzenlemesi süreci tamamlanır. Bir sonraki aşamada ise dava açılarak ilk duruşma tarihine karar verilir.
Uyuşturucu Denetimli Serbestlik İhlal Edildiğinde Ne Olur?
Uyuşturucu suçlarında denetimli serbestlik kapsamında hükümlü ile ilgili uygulanan denetimli serbestliğin kaldırılması için yükümlülüklere uymayacağında ısrar etmesi gerekir. Israr, bir yıl içinde kasten ve mazeretsiz şekilde yükümlülüklerin üç kez ihlal edilmesi halinde söz konusudur. Bu açıdan hükümlü bir yıl içinde yükümlülüğünü bir ya da iki kez ihlal ederse, hakkındaki denetimli serbestlik son bulmaz.
İlk ihlal durumunda, infaz işlemleri değerlendirme komisyonu ya da infaz hakimi tarafından hükümlüye ikaz verilir. İkaz, hükümlüye yazılı olacak şekilde tebliğ edilir. Hükümlü bu ikazdan sonra yeni yükümlülük ihlalinde bulunmuşsa, yine aynı şekilde ikinci kez ikaz alır. Bir yıllık süre içinde üçüncü kez yükümlülüklerini ihlal ederse, ısrar şartı gerçekleşmiş kabul edilir ve hükümlü ile ilgili denetimli serbestlik dosyasının kapatılması için işlemler başlatılır.
Sonuç itibari ile usulüne uygun olarak ikaz edilen ancak, bir yıl içinde üç kez yükümlülüklerini ihlal eden hükümlü ile ilgili ısrar şartı gerçekleştiği için işlemler başlatılır. Hükümlü, bir yıl içinde mazeretsiz ve kasten üç kez ihlalde bulunmuş olur. Bu sebeple ısrar gerçekleşmiş ve denetimli serbestlik kararının kaldırılması gerekir. Buna göre hükümlü, şartlı tahliye tarihine kadar açık ceza infaz kurumuna gönderilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Uyuşturucu Suçlarında Denetimli Serbestlik Nedir?
Denetimli serbestlik yalnız uyuşturucu kullanma ve bulundurma suçları için uygulanan özel güvenlik tedbiridir.
Uyuşturucu Suçlarında Denetimli Serbestlik Kaç Yıl 2025?
Hakkında denetimli serbestlik kararı verilen kişi için beş yıl süre ile bir takip başlatılır. Beş yıllık süre içinde tekrar uyuşturucu ve uyarıcı madde kullandığı tespit edilirse, ilgili hakkında kamu davası açılır.
Uyuşturucu Suçlarında Denetimli Serbestlik Ne Kadar Sürer?
Kural gereği, denetimli serbestlik programı kapsamında denetim süresi 1 yıldır. Ancak, bazı durumlarda bu süre iki yıla ya da üç yıla kadar artabilir.
Uyuşturucu Suçlarında Denetimli Serbestlik İçin Avukat Şart mı?
Uyuşturucu suçlarında denetimli serbestlik ile ilgili alanında uzman bir ceza hukuku avukatı yardımı almak olası hak kayıplarının önüne geçmede önemlidir.
