Asliye hukuk mahkemesi, diğer mahkemeler gibi birçok kişi tarafından araştırılır. Devletin yargı görevini yerine getiren bağımsız merci, mahkemelerdir. İlk derece mahkemeleri, bir uyuşmazlığın çözülmesi için başvurulan ilk mahkemedir. Asliye hukuk mahkemesi, bir ilk derece mahkemesidir. Çeşitli uyuşmazlıkları inceleme ve karara bağlama görevi üstlenir.
Asliye hukuk işleyişi, görev ve yetkileri, nasıl dava açılacağı, vermiş olduğu kararlara nasıl itiraz edilmesi gerektiği gibi önemli hususlar, birçok kişi tarafından araştırılır.
Asliye Hukuk Mahkemesi Nedir?
Asliye hukuk mahkemesi; özel hukuk uyuşmazlıklarına bakmakla görevli olan asıl mahkemedir. Asliye hukuk mahkemesi, tek hakimlidir ve her yargı kapsamında kurulması mecburi olan mahkemelerdir.
Özel hukuk davalarına bakan mahkeme üçe ayrılır:
Asliye Hukuk Mahkemesi,
Sulh Hukuk mahkemesi,
Özel Mahkemeler (Asliye Ticaret Mahkemesi, Tüketici Mahkemesi, Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi, Aile Mahkemesi gibi)
Özel hukuk uyuşmazlıklarında görevli mahkeme, Asliye hukuk ve sulh hukuk mahkemesidir. Genel mahkeme olan asliye hukuk mahkemesinin görev yetki alanı asıl, sulh hukuk mahkemesinin görev ve yetkisi ise istisnadır. Sulh hukuk mahkemesinde özel bir kanun hükmü ile bakılacağı açıkça bildirilmeyen tüm dava ve işler asliye hukuk mahkemeleri tarafından bakılır. Kanunlar belli bir uyuşmazlık için açıkça özel bir mahkemeyi görevlendirmişse, uyuşmazlığı çözmede görevli mahkeme kanunun belirlediği özel görevli olan mahkemedir.
Asliye Hukuk Mahkemesinin Görevleri Nelerdir?
Mahkemelerin görevi, kanunlar tarafından düzenlenebilir. Göreve ilişkin kurallar, kamu düzeni kapsamında belirlenir. Mahkemenin görevli olarak belirlenmesi, bir dava şartı olarak bilinir. 6100 sayılı HMK 2. maddesi kapsamında, dava konusunun değer ve miktarına bakılmaksızın malvarlığı haklarına ilişkin davalar ile şahıs varlığına ilişkin davalar için görevli mahkeme, aksi bir düzenleme olmadığı sürece asliye hukuk mahkemesidir. Bu kanunda ve diğer kanunlarda aksine düzenleme olmadığı sürece, asliye hukuk mahkemesi diğer dava ve işler bakımından görevlidir.
Genel görevli mahkemelerden sulh hukuk mahkemesinin görev ve yetkileri, kanunda sınırlı olarak sayılmıştır. Bunlar dışındaki özel hukuk ilişkilerinden doğmuş her çeşit davada asliye hukuk mahkemesi görevlidir. Bazı durumlarda, davaların aralarında bağlantı bulunması sebebi ile beraber açılması gerekir. Bu davalarda bazı talepler bakımından özel mahkeme, bir kısmı yönünden ise genel mahkeme görevli olduğunda, tüm davaya bakmada özel mahkeme görevlidir.
Özel mahkemelerin kurulamadığı adliyelerde, genel mahkeme olan asliye hukuk mahkemesi görev ve yetki sahibidir. Asliye hukuk, özel mahkemenin sıfatıyla yargılama yapar. Asliye hukuk mahkemesi özel mahkeme sıfatı ile yargılama yapar. Bunu kararlarında belirtir ve o mahkemenin tabi olduğu usullere göre yargılama yapar.
Asliye Hukuk Mahkemesi Hangi Davalara Bakar?
Asliye Hukuk Mahkemelerinin görev alanına giren davalar şu şekildedir.
Alacak Davası
El Atmanın Önlenmesi Davası
İtirazın İptali Davası
Menfi Tespit Davası
Önalım (Şufa) Davası
Maddi Tazminat Davası
Manevi Tazminat Davası
Ecrimisil Davası
Mirastan Mal Kaçırma Davası
Miras Sözleşmesinin İptali Davası
Mirasçılıktan Çıkarma Davası
Vasiyetnamenin İptali Davası
Tapu Tescil Ve İptal Davası
Nüfus Kaydının Düzeltilmesi Davası
Mirasta Tenkis Davası
İstirdat Davası
Geçit Hakkı Davası
Kamulaştırmasız El Atma Davası
Derneğin Feshi Davası
Ad ve Soyadı Değişikliğine İlişkin Davalar
Kamulaştırmaya İlişkin Tescil Davası
Kamulaştırmaya Dayalı Bedel Davası
Asliye Hukuk Mahkemesinde Nasıl Dava Açılır?
Yetkili ve görevli mahkemenin doğru belirlenmesi sonrası bu mahkemeye verilecek bir dava dilekçesi ile dava başvurusu yapılabilir. Dava dilekçesinde olması gereken noktalar HMK madde 119 belirtilmiştir.
Bu maddede belirtilen tüm unsurların dava dilekçesi içeriğinde bulunması gerekir. Bazı unsurların eksik olması halinde ise, hakim bu eksiliğin tamamlanması için 1 haftalık kesin süre verir. Bu süre içinde dilekçedeki eksiklikler giderilmezse, dava açılmamış olarak kabul edilir.
Davanın kazanılması ya da kaybedilmesinde dava dilekçesi büyük bir role sahiptir. Bu sebeple, davacı dava dilekçesi ve davalı da cevap dilekçesi hazırlarken HMK madde 119’daki tüm unsurlara yer vermelidir. Taslak dilekçe metinlerinden uzak, usuli her çeşit hatadan kaçınılmalıdır. Somut olaya göre özenle hazırlanmış bir dilekçe için alanında uzman bir ceza hukuku avukatı yardımına başvurulabilir.
Asliye Hukuk Mahkemesinde Dava Açmak
Dava açmak için dava dilekçesinde bazı hususlar bulunması gerekir. Bu hususlar, HMK m. 119’da düzenlenmiştir. Bu madde kapsamında;
Mahkeme adı,
Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresi,
Davacının Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,
Varsa tarafların kanuni temsilcileri ve davacı vekilinin adı, soyadı ve adresi,
Davanın konusu ve malvarlığına ilişkin davalarda, dava konusunun değeri,
Davacının iddiasının dayanağı olan tüm vakıaların sıra numarası altındaki açık özetleri,
İddia edilen her bir vakıanın hangi delillere dayanarak ispat edileceği,
Dayanılan hukuki gerekçeler,
Açık bir şekilde talebin sonucu,
Davacının, varsa kanuni temsilcisi ya da vekilinin imzası da dava dilekçesinde bulunması gerekir.
Bu hususlara yer verilerek dilekçenin hazırlanmasından sonra yetkili ve görevli olan asliye hukuk mahkemesinde dava açılabilir. Dava açarken o yerde olan birden fazla asliye hukuk mahkemesi arasında seçim imkanı bulunmaz. Dava dilekçesi söz konusu yerdeki asliye hukuk mahkemesine hitaben yazılır. Sonrasında mahkemeler arasındaki iş yüküne göre otomatik olarak dağıtım yapılır.
Asliye Hukuk Mahkemesi Dava Süreci
Asliye hukuk mahkemesine açılan özel hukuk davası yazılı yargılama usulü kapsamında dikkate alınır. İlk derece yargılamasındaki aşamaların tamamlanması ile asliye hukuk mahkemesi bir karar verir. Yargılamanın düzenli yürütülüp uzamaması için bu aşamalar belirlenmiştir. Buna göre bir uyuşmazlık ile ilgili asliye hukuk mahkemesinde açılacak bir dava çeşitli aşamalardan geçerek çözüme kavuşur. Bunlar;
Dilekçeler Aşaması: Görevli asliye hukuk mahkemesine verilen bir dilekçe sonucu dava açılır ve karşılıklı dilekçeler sunulur.
Ön İnceleme Aşaması: Davanın şartları ve ilk itirazlar incelemeye alınır.
Tahkikat Aşaması: Yargılamanın en yoğun aşaması olan tahkikat aşamasında, tarafların dilekçelerinde beyan ettikleri iddiaların doğru olup olmadığına bakılır.
Sözlü Yargılama Aşaması: Tahkikat aşamasının sona ermesinden sonra sözlü yargılama ile taraflara son sözleri sorulur.
Hüküm: Yargılamanın son aşaması hüküm aşamasıdır. Uyuşmazlık sonuçlanmış olur.
Davanın yargılama süresi, her asliye hukuk mahkemesinin yoğunluğuna göre değişir.
Sıkça Sorulan Sorular
Asliye Hukuk Mahkemesi Nedir?
Asliye hukuk mahkemesi, tek hakimli, adli yargı kolunda ve özel hukuk alanında görevli, ilk derece mahkemesi olan yargı merciidir.
Asliye Hukuklar Hangi Davalara Bakar?
Asliye hukuk mahkemesi, malvarlığı ve şahıs varlığı davaları ile ilgili genel görevli mahkemedir. Asıl mahkeme niteliğinde olan özel mahkemede ya da sulh mahkemesinde görülmesi gereken davalar dışında diğer dava ve işlere bakmakla görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir.
Asliye Hukuk Mahkemesinde Nasıl Dava Açılır?
Asliye hukuk mahkemesinin görevi kapsamında herhangi bir konuda uyuşmazlık yaşayan kişi, usulüne uygun hazırlanmış bir dava dilekçesini mahkemeye sunabilir. Davaya konu maddi değerin bir önemi yoktur. Dilekçenin mahkemeye verilmesi ve kabul görmesi sonucu dava açılmış olur.
Asliye Hukuk Mahkemesinde Yargılama Süreci Nasıl İşler?
Asliye hukuk mahkemesi, tarafların dilekçede iddialarını ileri sürmesinden sonra dava şartlarının varlığı ve herhangi bir ilk itirazın olup olmadığına bakar. Sonrasında en önemli aşama olan tahkikat aşamasına geçilir ve bu aşamada tüm iddialar ile deliller değerlendirilir. Son olarak, sözlü yargılama kısmı aracılığı ile taraflara diyecekleri sorulur ve hüküm verilir.
