1951 yılında yürürlüğe giren ve özel bir kanun olan 5816 sayılı “Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun” Mustafa Kemal Atatürk aleyhine işlenen tüm suçları düzenlemiştir. Bu kanun Atatürk’ün hatırasını değersizleştirmek isteyenlere yaptırım uygulamak adına çıkarılmıştır.
Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar
Atatürk aleyhine işlenen suçlar kanunda ikiye ayrılmıştır.
- Atatürk’ün hatırasına hakaret suçu
- Atatürk’ün heykel, büst ve abideleri veyahut kabrine (mezarına) zarar verme suçu
Günümüzde Atatürk’e hakaret suçu çoğunlukla sosyal medya platformları üzerinden işlenmektedir.
Atatürk’ün Hatırasına Hakaret Suçu ve Cezası
5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun’un 1/1. maddesinde özel olarak düzenlenen hükme göre Atatürk’ün hatırasına alenen hakaret eden veya söven kimse bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Atatürk’ün hatırasına hakaret etmek
Atatürk hakkında ithamlarda bulunmak, suç oluşturan bir fiili veya olguyu isnat etmek Atatürk’ün hatırasına hakaret suçunu oluşturur. Örneğin; “Atatürk ülkeyi sattı”, “Atatürk casustu” gibi söylemler bu suçu oluşturmaktadır.
- Atatürk’ün Hatırasına Küfür Etmek
Atatürk’ün hatırasına sövme suçu, genel ve soyut nitelikli kelimelerle veya davranışlarla Atatürk’ün hatırasını değersizleştirmeye çalışmaktır. Günümüzde daha çok sosyal medya üzerinden bu suç işlenmektedir. Örneğin; bir kişinin Atatürk hakkında “ayyaş, beceriksiz” gibi söylemlerde bulunması bu suçu oluşturmaktadır. Aynı şekilde Atatürk’ün resmine tükürmek gibi davranışlar da bu suçun konusunu oluşturur.
Atatürk’ün Heykel, Büst ve Abideleri ve Kabrine Zarar Verme Suçu
Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun’un 1/2. maddesinde özel olarak düzenlenen hükme göre; Atatürk’ü temsil eden heykel, büst ve abideleri veyahut Atatürk’ün kabrini tahrip eden, kıran, bozan veya kirleten kimseye bir yıldan beş yıla kadar ağır hapis cezası verilir.
- Heykel, büst ve anıtları parçalamaya çalışmak,
- Büst anıt veya heykelin üzerini karalamak, resim çizmek boyamak,
- Heykel, büst ve abidelere bir şeyler fırlatmak, hedef tahtası haline getirmek,
- Mezara zarar vermek, gibi fiiller bu suçun konusunu oluşturmaktadır.
Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlarda Cezayı Arttıran Haller
Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun’un 2. maddesinde cezayı arttıran haller düzenlenmiştir. Bunlar:
- Eğer Atatürk’e hakaret suçu iki veya daha fazla kişi tarafından işlenmişse ceza yarı oranında arttırılır.
- Suç, umumi veya umuma açık mahallerde işlenirse (park, okul, sokak, alışveriş merkezi vb.) ceza yarı oranında arttırılır.
- Suç basın vasıtasıyla işlenirse hükmolunacak ceza yarı nispetinde artırılır.
- Atatürk’ün heykel, büst ve abideleri ve kabrine zarar verme suçu zor kullanılarak işlenir veya bu suretle işlenmesine teşebbüs edilirse verilecek ceza bir misli artırılır.
- Atatürk’e hakaret suçunun zincirleme suç şeklinde işlenmesi halinde 1/4 ila 3/4 arasında ceza artırımına gidilir.
Atatürk’e Hakaret Suçunda Görevli Mahkeme
Atatürk’e hakaret suçu kapsamında yargılama yapmaya görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir. Eğer Atatürk aleyhine işlenen suçlarda hükmolunan hapis cezası 1 yıl veya altındaysa adli para cezasına çevrilir.
Şikâyet / Zamanaşımı / Uzlaşma
Atatürk’e hakaret suçu şikâyete tabii bir suç değildir, cumhuriyet savcısı tarafından resen soruşturma yapar. Dolayısıyla şikâyet süresi de yoktur.
Atatürk aleyhine işlenen suçlarda dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. 8 yıl içerisinde her zaman soruşturulabilir veya kovuşturulabilir fakat 8 yıl geçtikten sonra soruşturma veya kovuşturma açılamaz.
Atatürk aleyhine işlenen suçlar uzlaşma kapsamında değildir. Zaten uzlaşmada mağdur ve failin karşılıklı olup anlaşmaya varmaları gerekmektedir.
Daha fazla bilgi için Kartal ceza avukatı ile iletişime geçebilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Atatürk’e Hakaret Suçunun Zamanaşımı Süresi Nedir?
Atatürk aleyhine işlenen suçlarda dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hangi Mahkemede Görülür?
Atatürk’e hakaret suçu kapsamında yargılama yapmaya görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
Atatürk’e Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
Atatürk’ün hatırasına alenen hakaret eden veya söven kimse bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Atatürk’ün Büstüne Zarar Verme Suçunun Cezası Nedir?
Atatürk’ü temsil eden heykel, büst ve abideleri veyahut Atatürk’ün kabrini tahrip eden, kıran, bozan veya kirleten kimseye bir yıldan beş yıla kadar ağır hapis cezası verilir.
