Hırsızlık suçu, Türk Ceza Kanunu’nda malvarlığına karşı suçlar altında düzenlenmiştir. Kanunun 141 ila 147. Hükümleri arasında hırsızlık suçuna ilişkin hükümler yer almaktadır. Kanunda hırsızlık suçunun basit ve nitelikli hallerine yer verilmiştir. Yine kanunun ilgili hükümlerinde bu haller için ilgili cezalar öngörülmüştür
Hırsızlık Suçu Nedir?
Hırsızlık, başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına yarar sağlamak amacıyla bulunduğu yerden almaktır. Hırsızlık suçu ile malın sahibinin mülkiyet hakkı ihlal edilmektedir. Hırsızlık suçunun oluşması için malın sahibinin rızası olmamalıdır zira rızası varsa rızasının bulunması halinde fiil hırsızlık suçu bakımından tipik olmayacaktır. Taşınmaz mallar hırsızlık kapsamında değildir. Çünkü taşınmaz malların sahibi tapu kütüğünde belirlidir. Taşınmaz malların kişinin rızası olmaksızın üzerine alınması resmî belgede sahtecilik suçunu oluşturmaktadır.
Hırsızlık Suçunun Oluşturan Fiiller
Hırsızlık suçunun konusunu oluşturabilecek şeyler, fiziki anlamda, elle tutulabilen, gözle görülebilen veya diğer duyu organları ile varlığını anlayabileceğimiz maddi eşyalardır. Örneğin kitap, elbise, para, otomobil gibi varlıkların bulunduğu yerden alınması hırsızlık suçunu oluşturur.
Fikir ve sanat eserleri, keşifler, insanların fikirleri gibi maddi olmayan şeyler eşya olmadığından hırsızlık suçunun konusunu oluşturmazlar. Örneğin bir bilgisayar programının izinsiz kopyalanması gibi fikri hırsızlıklar da hırsızlık suçuna göre cezalandırılmazlar.
Hırsızlık suçunu oluşturan malın mutlaka katı bir cisim olmasına gerek yoktur. Başkasının mülkiyetindeki sıvı, gaz şeklindeki şeyler de hırsızlık suçunun konusunu oluşturabilir. Örneğin benzin çalmak hırsızlık suçunu oluşturmaktadır.
Maddi bir varlığı olmadığı için başkasının telefon hattından ya da şifreli veya şifresiz yayınlardan sahibinin rızası olmaksızın yararlanmak da hırsızlık suçunu oluşturmaz. Aynı şekilde otomatlar aracılığıyla sunulan bir hizmetten karşılık ödemeksizin yararlanmak da hırsızlık değildir. Bu fiiller TCK m.163’te olan “karşılıksız yararlanma” başlığı altında ayrı bir suç olarak tanımlanmıştır.
Yargıtay eski kararlarında bazı şeylerin mal değeri taşımaması veya örfen bir yararı ihlal etmemesi nedeniyle fiilin suç teşkil etmeyeceğine karar vermiştir. Örneğin bahçedeki ağaçtan birkaç elma koparıp yemeyi yıllardır süregelen bir toplum alışkanlığı olarak kabul edip suça ilişkin iradenin olmamasından dolayı cezalandırılmamıştır.
Hırsızlık Suçunun Cezası | TCK m.141
Hırsızlık suçunun temel hali ve nitelikli hali kanunda düzenlenmiştir. Hırsızlık suçunun temel halini açıkta bırakılan veya unutulan eşya oluşturmaktadır. Açık alandan kasıt yabancı kişilerin kolaylıkla, hiçbir çaba sarfetmeden ulaşabilecekleri alanlardır. Örneğin, park, sokak, alışveriş merkezi gibi yerlerden unutulan eşyalar hırsızlık suçunun temel halini oluşturmaktadır. Bunların dışında inşaatın yapım aşamasında inşaatın içine veya çevresinde bulunan tuğlaları çalmak da basit hırsızlık suçunu oluşturacaktır.
Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.
Nitelikli Hırsızlık Suçu ve Nitelikli Hırsızlık Suçunun Cezası | TCK m.142
Hırsızlık suçunun;
- Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında, (TCK m.142/1-a)
- Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında, (TCK m.142/1-b)
- Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında, (TCK m.142/1-c)
- Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında, (TCK m.142/1-d)
- Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında, (TCK m.142/1-e)
İşlenmesi hâlinde, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Suçun;
- Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak, (TCK m.142/2-a)
- Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle, (TCK m.142/2-b)
- Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak, (TCK m.142/2-c)
- Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak suretiyle, (TCK m.142/2-d)
- Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle, (TCK m.142/2-e)
- Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak, (TCK m.142/2-f)
- Barınak yerlerinde, sürüde veya açık yerlerde bulunan büyük veya küçük baş hayvan hakkında, (TCK m.142/2-g)
İşlenmesi hâlinde, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
- Suçun, elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır.
Suçun Gece Vakti İşlenmesi (TCK m.143)
- Hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte birine kadar artırılır.
Daha Az Ceza Verilen Hırsızlık Suçu ve Cezası
Daha Az Cezayı Gerektiren Haller (TCK m.144)
Hırsızlık suçunun;
- Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde,
- Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla,
İşlenmesi halinde, şikâyet üzerine, fail hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur. (TCK m.144)
Malın değerinin Az Olması (TCK m.145)
- Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de göz önünde bulundurularak, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Kullanma hırsızlığı (TCK m.146)
- Hırsızlık suçunun, malın geçici bir süre kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi halinde, şikâyet üzerine, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir. Ancak malın suç işlemek için kullanılmış olması halinde bu hüküm uygulanmaz.
Hırsızlık Suçunda Şahsi Cezasızlık Sebebi | TCK m.167
Hırsızlık suçunun,
- Haklarında ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin,
- Üstsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin veya evlat edinen veya evlatlığın,
- Aynı konutta beraber yaşayan kardeşlerden birinin, Zararına olarak işlenmesi halinde, ilgili akraba hakkında cezaya hükmolunmaz.
Bu suçların, haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci derecede kayın hısımlarının zararına olarak işlenmesi halinde; ilgili akraba hakkında şikâyet üzerine verilecek ceza, yarısı oranında indirilir.
Hırsızlık Suçunda Etkin Pişmanlık | TCK m.168
Cezada indirim yapılmasını gerektiren bir diğer şahsi sebep de etkin pişmanlık halidir. Hırsızlık suçu tamamlandıktan sonra ve fakat bu nedenle hakkında kovuşturma başlamadan önce, failin, azmettirenin veya yardım edenin bizzat pişmanlık göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen gidermesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisine kadarı indirilir.
Etkin pişmanlığın kovuşturma başladıktan sonra ve fakat hüküm verilmezden önce gösterilmesi halinde, verilecek cezanın yarısına kadarı indirilir.
Kısmen geri verme veya tazmin halinde etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için, ayrıca mağdurun rızası aranır.
Hırsızlık Suçunda Görevli Mahkeme
Kanunda birçok istisna bulunmakla beraber görevli mahkeme ayrımında temel kriter şudur:
- 10 yıl veya daha az cezayı gerektiren hallerde görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
- 10 yıl veya daha fazla cezayı gerektiren hallerde görevli mahkeme ağır ceza mahkemesidir.
Basit ve nitelikli hırsızlık suçu için görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
Şikâyet, Zamanaşımı, Uzlaştırma
Hırsızlık suçunun temel ve nitelikli halleri şikâyete tabi değildir, resen soruşturulmaktadır. Bu suçlar için şikâyet şartı aranmaksızın 8 yıl dava zamanaşımı süresi vardır. Bu suçlar şikâyete tabi olmadığından sonrasında şikâyetten vazgeçme kamu davasını düşürmez ve soruşturmaya ya da kovuşturmaya devam edilir.
Hırsızlık suçunda, daha az cezayı gerektiren haller (TCK m.144) ve kullanım hırsızlığı (TCK m.146) şikâyete tabi suçlardır. Bu suçlar için 6 aylık bir şikâyet süresi öngörülmüştür. 6 ay içinde şikâyet edilmezse şikâyet hakkından vazgeçilmiş sayılmaktadır. Şikâyet bir ceza muhakemesi şartıdır ve bu şart gerçekleşmedikçe soruşturulma ve kovuşturulma yapılamaz. Şikâyet hakkı suçtan zarar gören kişiye aittir. Eğer suçun mağduru birden çok kişiyse her biri diğerinden bağımsız olarak şikâyet hakkını kullanabilir. Şikâyet süresi 6 aydır. Bu süre mağdurun fiili ya da faili öğrenmesinden itibaren başlar.
Basit hırsızlık suçu uzlaştırmaya tabi bir suçtur. Uzlaştırma bir dava şartı olduğundan hem soruşturma hem kovuşturma aşamasında ileri sürülebilir. Uzlaştırmada temel prosedür mağdur ve failin dava açılmadan anlaşmasını sağlamaktır.
Hırsızlık Suçunun İspatı ve Avukat Desteği
Hırsızlık suçunu iddiada bulunan kişi ispatlamalıdır. İspat için hırsızlık olayının bulunduğu yerdeki güvenlik kameraları delil niteliğinde kullanılabilir. Hırsızlık olayını gören bir kimse varsa tanık olarak dinletilebilir. Parmak izi veya hırsızın ardında bıraktığı bir iz suçun ispatında büyük rol oynamaktadır.
Hırsızlık suçu kişinin malvarlığını konu alan bir suç olduğundan bu suç hakkındaki savunmayı iyi bir ceza avukatı yapması gereklidir. İstanbul Kartal ağır ceza avukatı danışmanlık hizmeti için ceza alanında başarılı ve tecrübeli Kartal avukat tercihi edilmesi hak kayıplarının önlenmesi açısından oldukça önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Hırsızlık Suçunun Cezası Nedir?
Basit hırsızlık suçu için kanunda öngörülen ceza bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıdır.
Hırsızlık Suçunda Görevli Mahkeme Nedir?
Basit ve nitelikli hırsızlık suçu için görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
Hırsızlık Suçunda Zamanaşımı Süresi Nedir?
Hırsızlık suçu için zamanaşımı süresi 8 yıldır.
