Günümüzde teknolojinin gelişmesi ve birçok yeni sosyal medya platformunun da oluşmasıyla bazı suçlar internet üzerinden de işlenebilir hale gelmiştir. İnsanlar yüz yüze edemedikleri hakaretleri sosyal medya üzerinden yorum, tweet, e-posta gibi yollarla kolaylıkla etmeye başlamışlardır. Türk Ceza Kanunu m.125’te internetten veya sosyal medya üzerinden hakaret suçu yaptırım altına alınmıştır.
İnternetten veya Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçu
Bu suçun oluşması için kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte olgu isnadı veya sövmenin internet veya sosyal medya üzerinden gerçekleşmesi gerekir.
Sosyal medyadan veya internetten hakaret suçu iki farklı şekilde oluşabilir:
- Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olguyu isnat etmek
Örneğin kişiyi etiketleyip “bu şahıs hırsızlık yaptı” yazarak tweet atmak
- Sövmek suretiyle bir kimsenin onur şeref ve saygınlığını zedelemek
Örneğin kişinin Instagram gönderisinin altına “şerefsiz, adi, pislik” gibi yorum atmak
Sosyal medya üzerinden hakaret suçu fail bakımından özellik göstermez ve herkes tarafından işlenebilir. Bu suçun mağduru ancak sağ ve gerçek kişiler olabilir zira bu suçun ölmüş kişilere karşı işlenmesi mümkün değildir. Ölmüş kişilere yönelik hakaret, kişinin hatırasına hakaret başlığı altında farklı bir suç olarak düzenlenmiştir. (TCK m.130)
İnternetten veya Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçunun Nitelikli Hali
İnternetten veya sosyal medya üzerinden hakaret suçunun temel hali dışında bir de daha çok cezayı gerektiren nitelikli halleri bulunmaktadır. Bunlar:
- Kamu görevlisine görevinden dolayı işlenmesi
- Hakaret suçunun dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklanmasından, değiştirilmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı işlenmesi
- Hakaret suçunun mensup olduğu dine göre kutsal sayılan değerlere yönelik hakaret ederek işlenmesi
Bunların dışında suçun alenen işlenmesi de cezayı arttıran hallerden sayılmaktadır. Kişiye sosyal medya üzerinden belirsiz sayıda kişinin görebileceği bir platformda hakaret etmek bu suçun nitelikli halini oluşturmaktadır. Örneğin bir Youtube fenomeninin videosunun altına hakaret içerikli yorum yapmak bu suçun nitelikli halini oluşturur.
İnternetten veya Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçu Nasıl İşlenir?
Bu suçun oluşması için temel kural internet veya sosyal medya üzerinden bir kişinin onur, şeref ve saygınlığının zedelenmesidir. E-posta yoluyla hakaret etmek, hakaret içerikli tweet atmak bu suçun örneklerindendir.
- Mesaj veya ileti yoluyla (Whatsapp, Sms, Gmail, Facebook vb.),
- Sesli veya görüntülü olarak (Skype, Discord, Whatsapp, Bip, Instagram vb.),
- Yorum yapmak veya tweet atmak suretiyle bu suç işlenebilmektedir.
Sosyal medya platformu üzerinden paylaşılan bir fotoğrafa (Facebook, Instagram vb.) hakaret içerikli yorum yapmak da hakaret suçunu meydana getirir. Örneğin bir fotoğrafın atına “haysiyetsiz” yorumu yazmak.
İnternetten veya sosyal medya üzerinden bir kimseye beddua etmek hakaret suçunu oluşturmaz. Örneğin “Allah senin belanı versin” yazıp tweet atmak ya da “Allah seni bildiği gibi yapsın” yazıp kişinin Instagram hesabına mesaj olarak göndermek Yargıtay kararlarınca hakaret olarak değerlendirilmez.
İnternet veya Sosyal Medya Yoluyla Hakaret Suçunun Cezası | TCK m.125
İnternet veya sosyal medya üzerinden hakaret suçu birçok farklı şekillerde işlenebilmektedir. Kanun koyucu her basit veya nitelikli hal için farklı cezayı öngörmüştür. Bazı haller içinse daha az cezayı öngörmüştür.
İnternet Üzerinden Basit Hakaret Suçunun Cezası | TCK m.125/1
İnternetten veya sosyal medya yoluyla hakaret suçunu işleyen kişi 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Suçun basit haline ya adli para cezası ya hapis cezası verilecektir. İkisini aynı anda vermesi mümkün değildir.
Mağdurun gıyabında hakaret suçundan hüküm kurulabilmesi için bu hakareti en az 3 kişiye ihtilat ederek işlenmesi gereklidir.
İnternetten Nitelikli Hakaret Suçunun Cezası | TCK m.125/2
- Hakaret suçunun internet üzerinden kamu görevlisine görevinden dolayı işlenmesi halinde cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
- Hakaret suçunun sosyal medya veya internet yoluyla kişinin dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklanmasından, değiştirilmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı işlenmesi halinde hâkim bir yıldan az hüküm kuramaz.
- Hakaret suçunun internetten veya sosyal medya üzerinden kişinin mensup olduğu dine göre kutsal sayılan değerlere yönelik hakaret ederek işlenmesin halinde bir yıldan az ceza verilemez.
- Suçun sosyal medyada veya internette alenen işlenmesi halinde verilecek ceza altıda bir oranında arttırılır.
Ceza Verilmeyen veya Daha Az Cezayı Gerektiren Hal | TCK m.129
- Hakaretin Haksız Bir Fiile Tepki Olarak İşlenmesi | (TCK m.129/1)
Hakaret suçunun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir. Fail haksız bir fiilin doğurduğu reaksiyonla karşısındaki kişiye sosyal medya üzerinden hakaret edebilir, bu durum özel tahrik halidir. Örneğin kendisini tehdit eden kişiye “alçak, şerefsiz” şeklinde mesaj atması haksız bir fiile karşı hakaret suçunu oluşturur.
- Hakaretin Kasten Yaralamaya Tepki Olarak İşlenmesi | (TCK m.129/2)
Hakaret suçunun kasten yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi halinde kişiye ceza verilmez. Bu hüküm kasten yaralama suçunun mağdurunun bu olaya karşı tepki olarak hakaret suçunu işlediği hallerde uygulanır. Örneğin yaralanan kişinin kendisini yaralayan kişi hakkında “psikopat, ruh hastası” şeklinde Facebook üzerinden durum paylaşması cezayı gerektirmeyen bir haldir.
- Karşılıklı Hakaret | (TCK m.129/3)
Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi halinde, olayın mahiyetine göre, taraflardan her ikisi veya biri hakkında verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Karşılıklı hakaretin ilk hakaretle aynı zaman veya yerde gerçekleştirilmesi şart değildir. Örneğin biri diğerine “sen hırsızsın, sen çaldın” şeklinde yorum yapıp başka bir gün yorum yapılan kişi de diğerine “asıl sen hırsızsın sen çaldın” şeklinde yaptığı yorum karşılıklı hakaret suçunu oluşturmaktadır. Hâkim karşılıklı hakaretin varlığını tespit ettiğinde mutlaka indirim uygulamak zorunda değildir. Hâkimin bu konuda takdir yetkisi vardır.
İnternet veya Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçunda Görevli Mahkeme
Hakaret suçunun temel hali veya nitelikli haller için görevli mahkeme, Asliye Ceza Mahkemesidir. Fakat öncesinde şikâyet ve uzlaştırma dava şartları vardır. Bu şartlar gerçekleştirildikten sonra dava açılabilir. Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı internetten veya sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçu uzlaştırma kapsamında değildir. Bunun dışında diğer nitelikli haller ve suçun temel hali uzlaştırma kapsamındadır.
Hakaret suçu sebebiyle tazminat davası açmak isteyen kişi ise bu davayı Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açmalıdır.
Şikâyet Usulü
TCK m.131/1’de kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen hariç; hakaret suçunun internetten veya sosyal medya üzerinden işlenen temel ve nitelikli şekillerinden dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılması mağdurun şikayetine bağlıdır. Şikâyet makamı savcılık veya emniyet görevlileridir. Şikâyet süresi 6 aydır.
Şikâyet hakkı hakaret suçuna maruz kalan mağdura aittir. Fakat bu suç için bir istisna vardır. Hakaret suçunun mağduru şikâyet hakkını kullanmadan ölür veya suç ölmüş kişinin hatırasına karşı işlenmiş olursa, ölenin ikinci dereceye kadar üstsoy ve altsoyu, eş ve kardeşleri tarafından şikâyette bulunulabilir. (TCK m.131/2)
İspat / Avukat Desteği
İnternet veya sosyal medya üzerinden hakaret suçunun ispatı aslında oldukça kolaydır. Mağdurun silinmesi ihtimaline karşı hakaret içerikli yazının veya görüntünün ekran resmini alması ve kolluk görevlilerine (polis, jandarma) veya savcılığa şikâyette bulunması gereklidir. Emniyet güçleri kişinin kullanıcı adından IP adresine ve telefon numarasına ulaşmaktadır bu şekilde sahte hesaplardan bile edilen hakaretlerin gerçek faili bulunmaktadır.
Hakaret suçu için hâkimin takdir yetkisini kullanabileceği alanlar vardır. Örneğin hâkim ceza verilmemesine karar verebilir, hapis cezasına veya adli para cezasına hükmedebilir. Suçun cezası seçimlik olduğundan iyi bir ceza avukatının savunma yapması oldukça önemlidir. Ceza avukatı aynı zamanda deneyimli ve savunması kuvvetli biri olmalıdır. İstanbul Kartal ceza avukatı ile iletişime geçmek ve İstanbul Kartal avukatından hukuki yardım almak davayı büyük ölçüde istenilen şekilde sonuçlandırabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
İnternet veya Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
İnternetten veya sosyal medya yoluyla hakaret suçunu işleyen kişi 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
İnternetten veya Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçunda Hangi Mahkeme Görevlidir?
Hakaret suçunun temel hali veya nitelikli haller için görevli mahkeme, Asliye Ceza Mahkemesidir.
İnternet veya Sosyal Medya Yoluyla Hakaret Suçunun Şikâyet Süresi Ne Kadardır?
Mağdur, 6 ay içinde savcılığa veya emniyet birimlerine şikâyet edebilir.
