Hakaret suçu, Türk Ceza Kanunu m.125’te tanımlanmış olup bir kişinin onur şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olguyu isnat etmek veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına saldırmak olarak tanımlanmıştır. Günümüzde hakaret suçu daha çok sosyal medya üzerinden işlenmektedir. Genelde Whatsapp, Instagram, Youtube veya Twitter gibi sosyal medya hesapları aracılığıyla da yorum veya mesaj şeklinde de bu suç işlenebilir
Hakaret Suçunun Unsurları
Hakaret suçu, kanunda şerefe karşı suçlar başlığı altında düzenlenmiştir. Bu suç işlenmesiyle mağdurun toplumdaki itibarı ve saygınlığı zedelenir kanun koyucu da bunu korumak istemiştir. Hakaret suçu iki farklı şekilde işlenebilir:
- Onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etmek
(Bu kadın hırsızlık yaptı, bu adam tacizci vb. söylemler)
- Sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmak / Küfretmek
(Şerefsiz, alçak, serseri, psikopat vb. söylemler)
Hakaret suçu fail bakımından özellik göstermez ve herkes tarafından işlenebilir. Bu suçun mağduru ancak sağ ve gerçek kişiler olabilir zira bu suçun ölmüş kişilere karşı işlenmesi mümkün değildir. Ölmüş kişilere yönelik hakaret, kişinin hatırasına hakaret başlığı altında farklı bir suç olarak düzenlenmiştir. (TCK m.130)
Hakaret suçunun oluşması için mağdurun belli ya da belirlenebilir olması gerekir. Hakaretin muhatabının ismen geçirilmediği hallerde mağdurun kim olduğu kullanılan kelimelerden anlaşılıyorsa da suç oluşmaktadır. TCK m.126’ta “Hakaret suçunun işlenmesinde mağdur ismi açıkça belirtilmemiş veya isnat üstü kapalı geçirilmiş olsa bile, eğer niteliğinde ve mağdurun şahsına yönelik bulunduğunda duraksamayacak bir durum varsa hem ismi belirtilmiş hem hakaret açıklanmış sayılır.”
İsnadın ve Sövmenin Şeref ve Saygınlığı Rencide Edici Nitelikte Olması
İsnat edilen fiilin veya sövmenin kişinin saygınlığını rencide edici nitelikte olması gerekir. Kolluk görevlilerine karşı serzeniş yakınma niteliğindeki beyanlar hakaret suçunu oluşturmamaktır. Örneğin polis memuruna “üniformayı giyince aslan kesiliyorsun” demek hakaret suçunu oluşturmamaktadır. Hakaret suçu bakımından objektif yorum yapmak gereklidir. Toplumda geçerli olan görüşlere örf ve adetlere göre aşağılayıcı nitelikte olmayan bir fiil sırf mağdurun alınganlığı yüzünden hakaret suçunu oluşturmaktadır. Aynı şekilde beddua etmek; “Allah’ından bul”, “Allah senin belanı versin” gibi söylemler de hakaret suçunu oluşturmamaktadır.
Somut Bir Fiil veya Olguyu İsnat Etmek
Hakaret suçu, bir fiilin veya bir olgunun gerçekleştiğini kişiyi suçlayacak söylemlerde bulunarak da işlenebilir. Örneğin bir kişiye “hırsızın tekidir” demek sövme suçunu oluştururken, “şu gün şurada hırsızlık yaptı” demek bir fiilin isnadıdır.
Sövme
Kişiye kötü huy, nitelik ve hastalık izafe etmek kişinin cinsel yönelimini dile getirmek de sövme suçunu oluşturur. Buna göre, bir kimseye “hayvan”, “hırsız, “rüşvetçi, “fahişe”, “kör”, “AIDS’li” veya “psikopat” denilmesi bu suçu oluşturmaktadır. Aynı şekilde kişiyi toplum nazarında küçük düşürmeye yönelik siyasi bir kanaatin isnat edilmesi, örneğin “komünist” veya “faşist” denilmesi de sövmedir.
Huzurda ve Gıyapta Hakaret
Kanun koyucu hakaret suçunun mağdurun yüzüne karşı işlenmesi veya arkasından hakaret edilmesi olarak iki farklı şekilde ayırmıştır. Hakaret suçunun oluşması için düşünce açıklamasının mağdura ya da üçüncü kişilere ulaşması gerekir. Örneğin günlüğe yazılan düşünce açıklamaları hakaret suçunu oluşturmaz.
Mağdurun huzurunda hakaret diğer bir deyimle mağdurun yüzüne karşı hakaret suçu fail ve mağdur yüz yüzeyken işlenebileceği gibi yüz yüze olmasalar da failin, mağdurun doğrudan duyabileceği şekilde gerçekleştirmesiyle de bu suç oluşabilir. Örneğin failin, mağdurun kapısının önünde onun duyabileceği şekilde sövmesi de huzurda hakaret suçunu oluşturur. Kanunda “fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi” huzurda gerçekleştirilen hakaret sayılmıştır.
Gıyapta hakaret ise mağdurun arkasından hakaret edilmesi ve mağdura 3. kişiler tarafından söylenmesini ifade etmektedir. Ancak kanunda kişinin arkasından edilen hakaret fiilinin suç oluşturması için en az üç kişinin duyması gerekir.
Hakaret Suçunun Nitelikli Halleri | TCK m.125/3-4
- Kamu görevlisine görevinden dolayı işlenmesi
Hakaret suçunun nitelikli hal kapsamında değerlendirilmesi için kamu görevlisine görev sebebiyle hakaret edilmiş olmalı. Kamu görevlisine görevi ile ilgili hakaret suçunun işlenmesi görevin devamı sırasında gerçekleştirilmesi şart olmayıp görevinden ayrıldıktan sonra da gerçekleştirilebilir.
- Hakaret suçunun dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklanmasından, değiştirilmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı işlenmesi
Örneğin oruç tutan veya namaz kılan kimseye, oruç tuttuğu veya namaz kıldığı için hakaret edilmesi halinde, bu nitelikli hal gerçekleştirilir.
- Hakaret suçunun mensup olduğu dine göre kutsal sayılan değerlere yönelik hakaret ederek işlenmesi
Kişiye inandığı değerler üzerinden hakaret edilmesi hakaret suçunun nitelikli halini oluşturmaktadır. Örneğin kişinin inandığı yaratıcıya küfrederek bir kimseye sövmek gibi.
- Hakaret suçunun alenen işlenmesi
Hakaret suçunun belirsiz sayıdaki kişilere öğrenebileceği şekilde işlenmesi diğer bir nitelikli haldir. Hakaretin herkese açık bir yerlerde dile getirildiği hallerde aleniyetin varlığı kabul edilir. Örneğin sokakta, parkta, gazetede veya sosyal medyada hakaret edilmesi aleni olarak kabul edilir.
Hakaret Suçunun Cezası | TCK m.125
“Bir kimseye onur, şeref veya saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.”
Fiilin mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde hakaret eden kişi üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
Nitelikli Hakaret Suçunun Cezası | TCK m.125/2
Hakaret suçunun; kamu görevlisine görevinden dolayı işlenmesi, kişinin dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklanmasından, değiştirilmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı işlenmesi veya kişinin mensup olduğu dine göre kutsal sayılan değerlere yönelik hakaret ederek işlenmesi halinde cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
Hakaret suçunun alenen işlenmesi halinde ceza altıda bir oranında arttırılır.
Ceza Verilmeyen veya Daha Az Cezayı Gerektiren Haller | TCK m.129
- Hakaretin Haksız Bir Fiile Tepki Olarak İşlenmesi | (TCK m.129/1)
Hakaret suçunun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir. Hakaret suçu, genellikle duygusal bir tepki olarak işlenir ve bu durumda verilecek ceza hafifletilebilir veya ceza vermekten vazgeçilebilir. Ancak yağma suçuyla ilgili cezalar daha ağırdır ve genellikle hapis cezasını gerektirir. Yağma suçunu işleyen kişilere, hırsızlık suçundan daha ağır cezalar verilir ve bu suçun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi durumunda dahi cezaların hafifletilmesi zor olabilir. Bu nedenle yağma suçuyla ilgili cezalar, diğer suçlara göre daha katı ve kesindir.
Fail haksız bir fiilin doğurduğu reaksiyonla karşısındaki kişiye hakaret edebilir, bu durum özel tahrik halidir. Örneğin evine hırsızlığa gelen hırsıza hakaret edilmesi daha az cezayı gerektiren bir haldir.
- Hakaretin Kasten Yaralamaya Tepki Olarak İşlenmesi | (TCK m.129/2)
Hakaret suçunun kasten yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi halinde kişiye ceza verilmez. Bu hüküm kasten yaralama suçunun mağdurunun bu olaya karşı tepki olarak hakaret suçunu işlediği hallerde uygulanır. Örneğin yaralanan kişinin kendisini yaralayana şerefsiz demesi cezayı gerektirmeyen bir haldir.
- Karşılıklı Hakaret | (TCK m.129/3)
Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi halinde, olayın mahiyetine göre, taraflardan her ikisi veya biri hakkında verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Karşılıklı hakaretin ilk hakaretle aynı zaman veya yerde gerçekleştirilmesi şart değildir. Hâkim karşılıklı hakaretin varlığını tespit ettiğinde mutlaka indirim uygulamak zorunda değildir. Hâkimin bu konuda takdir yetkisi vardır.
Hakaret Suçunda Görevli Mahkeme
Hakaret suçunun temel hali veya nitelikli haller için görevli mahkeme, Asliye Ceza Mahkemesidir. Fakat öncesinde şikâyet ve uzlaştırma dava şartları vardır. Bu şartlar gerçekleştirildikten sonra dava açılabilir.
Hakaret suçu sebebiyle tazminat davası açmak isteyen kişi ise bu davayı Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açmalıdır.
Hakaret Suçunda Şikâyet Usulü
TCK m.131/1’de kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen hariç; hakaret suçunun temel ve nitelikli şekillerinden dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılması mağdurun şikayetine bağlıdır.
Şikâyet hakkı hakaret suçuna maruz kalan mağdura aittir. Fakat bu suç için bir istisna vardır. Hakaret suçunun mağduru şikâyet hakkını kullanmadan ölür veya suç ölmüş kişinin hatırasına karşı işlenmiş olursa, ölenin ikinci dereceye kadar üstsoy ve altsoyu, eş ve kardeşleri tarafından şikâyette bulunulabilir. (TCK m.131/2)
Hakaret Suçunun İspatı / Avukat Desteği
Hakaret suçunun sosyal medya hesaplarından işlenmesi halinde aslında ispatı oldukça kolaydır. İsnadın ispatı konusunda ise hakaret edilen kişinin hakaret konusu isnat hakkında bir ceza davası açıldıysa ve bu davada mahkûmiyet kararı çıktıysa TCK m.127/1 gereğince hakaret eden kişiye ceza verilmez. Örneğin bir kişiye “hırsız” denildikten sonra hırsız denilen kişi hakkında hırsızlık suçundan dava açılıp mahkumiyetine karar verilirse hırsız diyen kişi ceza almaz ve ispatlanmış olur.
Hakaret suçu için hâkimin takdir yetkisini kullanabileceği alanlar vardır. Örneğin hâkim ceza verilmemesine karar verebilir, hapis cezasına veya adli para cezasına hükmedebilir. Suçun cezası seçimlik olduğundan iyi bir ceza avukatının savunma yapması oldukça önemlidir. Ceza avukatı aynı zamanda deneyimli ve savunması kuvvetli biri olmalıdır. Kartal avukatı ile iletişime geçmek ve Kartal ceza avukatından hukuki yardım almak davayı büyük ölçüde istenilen şekilde sonuçlandırabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
Hakaret suçunu işleyen kişi 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
Hakaret Suçunda Hangi Mahkeme Görevlidir?
Hakaret suçunun temel hali veya nitelikli haller için görevli mahkeme, Asliye Ceza Mahkemesidir.
Hakaret Suçunun Şikâyet Süresi Ne Kadardır?
Mağdur, 6 ay içinde savcılığa veya emniyet birimlerine şikâyet edebilir.
