Kasten adam öldürme suçu, Türk Ceza Kanunu’nda “Hayata Karşı Suçlar” başlığı altında düzenlenmiştir. Hayat hakkı diğer tüm haklardan önce gelen bir haktır. Nitekim Anayasa’nın 17. Maddesinde de “Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.” İfadelerine yer verilmiştir. Kasten öldürme suçunda failin amacı kişinin hayatına son vermektir. Bu sebeple bu suç kanunumuzun 81. Maddesinde temel hali 82. Maddesinde nitelikli hali ve 83. Maddesinde de ihmali davranışla kasten adam öldürme suçu olarak yaptırım altına alınmıştır.
Kasten Adam Öldürme Suçu Nedir? (TCK m.81)
Kasten adam öldürme suçu diğer bir deyişle cinayet suçu, bir insanın hayatının başka bir insan tarafından kasten ve hukuka aykırı olarak ortadan kaldırılmasıdır. Kasten öldürme suçu serbest hareketli bir suçtur. Bu nedenle yaşayan bir kişinin hayatını sonlandırmaya yönelik her hareket bu suçu oluşturabilir. Suçu işlerken taş, sopa, yumruk veya otomobil, zehir hatta saldırgan bir köpek bile araç olarak kullanılabilir. Hatta suç kalp hastası olan birine uydurma ve ağır bir haber verilmesi veya şiddetli bir şekilde korkutulması gibi manevi araçlarla bile işlenebilir.
Kasten Öldürme Suçunun Unsurları
Kasten öldürme suçu, fail bakımından özellik göstermez ve herkes tarafından işlenebilir. Fail ile mağdur arasında bulunan belli bir derece akrabalık ilişkisinin varlığı (TCK m.84/1-d) suçun nitelikli halini oluşturur. Bu suçun oluşabilmesi için failin suçu bir başka kişiye karşı işlemesi gerekir. Kişinin kendisine karşı işlediği bu fiil yani intihar etmesi bu suçu oluşturmamaktadır. Buna karşılık mağdurun talebi üzerine öldürülmesi de bu suçu oluşturmaktadır. Çünkü bu suç bakımından mağdurun rızası hukuka uygunluk hali değildir.
Bu suçun mağduru öldürülen yani yaşam hakkı elinden alınan insandır. Suçun mağdurunun yaşının, dininin, ırkının veya milliyetinin bir önemi yoktur. Cumhurbaşkanına suikast suçu “Devlete Karşı Suçlar” bölümünde TCK m.310’da ayrı bir suç olarak tanımlanmaktadır.
Kasten Adam Öldürme Suçunun Nitelikli Halleri (TCK m.82)
Kanunda kasten adam öldürme suçunun nitelikli hallerine de yer verilmiştir. Bir olayda bu nitelikli hallerden birinin gerçekleşmesiyle birkaçının gerçekleşmesi arasında cezalandırma bakımından bir fark yoktur. Örneğin bir kimsenin gebe olduğunu bildiği kızını töre amacıyla tasarlayarak öldürmesi halinde dört nitelikli hal gerçekleşmiş olacaktır fakat faile dört defa değil tek ağırlaştırılmış müebbet cezası verilecektir.
Failin nitelikli kasten adam öldürme suçundan ceza alması için nitelikli halin varlığını bilmesi gerekmektedir. Nitelikli halin varlığını bilmeyen kişi yalnızca temel halden ceza alır. (TCK m.30/2) Örneğin öldürdüğü kişinin gebe olduğunu bilmeyen kimseye gebe kadını öldürme nitelikli halinden ceza verilmez.
Kasten Öldürme Suçunun Tasarlayarak İşlenmesi (TCK m.82/1-a)
Tasarlamak, önceden planlamak, bir şeyin nasıl meydana geleceğini düşünmek anlamında kullanılmaktadır. Öldürme fiili hakkında kurarak fiili gerçekleştiren kişi tasarlayarak hareket etmiştir. Yargıtay kararlarında öldürme kararının oluştuğu zaman ve fiilin icrası arasında belli bir sürenin geçmesini, bu sürede failin öldürme kararında ısrarcı olmasını ve soğukkanlı bir şekilde bu suçu işlemesini aramaktadır.
Kasten Öldürme Suçunun Canavarca Hisle veya Eziyet Çektirerek İşlenmesi (TCK m.82/1-b)
Canavarca hisle öldürmek, kişinin acıma duygusu olmadan bir başkasını öldürme anlamına gelmektedir. Öldürme vahşi bir yöntemle gerçekleştirilmiş olunmalı. Örneğin kişinin yakılarak öldürülmesi ya da vücudunun parçalanılarak öldürmesi bu nitelikli hal kapsamındadır. Suçun canavarca işlenip işlenmediği somut olayda hâkimin takdir yetkisindedir.
Eziyet çektirerek öldürmekten kasıt mağdurun hemen ölmesi değil yavaş yavaş acı çektirilerek öldürmesidir. Örneğin mağdurun dişlerinin veya tırnaklarının sökülmesi, kulaklarının koparılması veya gözlerinin oyulması bu nitelikli hal kapsamındadır. Fakat mağdur öldükten sonra bu fiillerin gerçekleşmesi bu nitelikli hal kapsamında değerlendirilmemektedir.
Kasten Adam Öldürmede Hukuka Uygunluk Halleri
Hukuka uygunluk sebepleri TCK’da görevin ifası, meşru savunma, hakkın kullanılması ve ilgilinin rızası olarak belirtilmiştir. Örneğin kolluk kuvvetlerine zor ve silah kullanma yetkisi verildiği hallerde, görevin ifası söz konusudur. Eğer kolluk kuvvetleri kendilerine verilen silah kullanma yetkisini kanuni sınırlar çerçevesinde kullanmışsa buna bağlı olarak kişi ölüm neticesi meydana gelmişse öldürme fiili görevin ifası kapsamında hukuka uygun kabul edilecektir.
Kasten Adam Öldürme Suçunda Meşru Müdafaa/ Meşru Savunma
Kasten öldürme diğer hukuka uygunluk hallerinden ziyade meşru savunma çerçevesinde hukuka uygun olarak işlenmektedir. Bir kimse gerek kendisinin gerek başkasının hakkına yönelmiş gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan bir saldırıyı o anda hal ve koşullara göre saldırı ile orantılı bir şekilde defetmek zorunluluğu ile kasten öldürme fiilini işlerse, hukuka uygun hareket ettiği için cezalandırılmayacaktır. (TCK m.25/1)
İhmali Davranışla İşlenen Kasten Adam Öldürme Suçu (TCK m.83)
Kasten adam öldürme suçu icrai davranışlarla gerçekleştirilebileceği gibi ihmali davranışlarla da gerçekleştirilebilir. İcrai hareket yasaklanan bir davranışın gerçekleştirilmesiyken, ihmali hareket ise emredilen bir davranışın yapılmaması demektir. Örneğin bir kimsenin eline silah alıp bir kişiyi öldürmesi kasten adam öldürme suçunu oluştururken bir polis memurunun bir öldürme olayına engel olmaması halinde, ihmali davranışla kasten öldürme suçu oluşmuş olur.
TCK m.83’e göre:
- Kişinin yükümlü olduğu belli bir icrai davranışı gerçekleştirmemesi dolayısıyla meydana gelen ölüm neticesinden sorumlu tutulabilmesi için, bu neticenin oluşumuna sebebiyet veren yükümlülük ihmalinin icrai davranışa eşdeğer olması gerekir.
- İhmali ve icrai davranışın eşdeğer kabul edilebilmesi için, kişinin;
a) Belli bir icrai davranışta bulunmak hususunda kanuni düzenlemelerden veya sözleşmeden kaynaklanan bir yükümlülüğünün bulunması,
b) Önceden gerçekleştirdiği davranışın başkalarının hayatı ile ilgili olarak tehlikeli bir durum oluşturması, gerekir.
- Belli bir yükümlülüğün ihmali ile ölüme neden olan kişi hakkında, temel ceza olarak, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmi yıldan yirmi beş yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine on beş yıldan yirmi yıla kadar, diğer hallerde ise on yıldan on beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunabileceği gibi, cezada indirim de yapılmayabilir.
Kasten Adam Öldürme Suçunun Cezası
Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.
Kasten öldürme suçunun nitelikli hali ve cezası:
- Kasten öldürme suçunun; tasarlayarak işlenmesi halinde
- Kasten öldürme suçunun; canavarca hisle veya eziyet çektirerek işlenmesi halinde
- Kasten öldürme suçunun; yangın, su baskını, tahrip, batırma veya bombalama ya da nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanmak suretiyle işlenmesi,
- Kişinin kasten öldürme suçunu üstsoy veya altsoydan birine ya da eş veya kardeşe karşı işlemesi durumunda,
- Kasten öldürme suçunun; çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı işlenmesi,
- Kasten öldürme suçunun; gebe olduğu bilinen kadına karşı işlenmesi,
- Kasten öldürme suçunun; kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle işlenmesi halinde,
- Kasten öldürme suçunun; bir suçu gizlemek, delillerini ortadan kaldırmak veya işlenmesini kolaylaştırmak ya da yakalanmamak amacıyla işenirse,
- Kasten öldürme suçunun; bir suçu işleyememekten dolayı duyduğu infialle işlenmesi halinde,
- Kişinin kasten öldürme suçunu; kan gütme saikiyle işlemesi durumunda,
- Kasten öldürme suçunun; töre saikiyle işlenmesi halinde,
İşlenmesi halinde, kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.
Kasten Öldürme Suçunda Görevli Mahkeme
Kanunda birçok istisna bulunmakla beraber görevli mahkeme ayrımında temel kriter şudur:
- 10 yıl veya daha az cezayı gerektiren hallerde görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
- 10 yıl veya daha fazla cezayı gerektiren hallerde görevli mahkeme ağır ceza mahkemesidir.
Kasten adam öldürme suçunda görevli ve yetkili mahkeme olayın işlendiği ağır ceza mahkemesidir.
Kasten Adam Öldürme Suçunda Şikâyet, Zamanaşımı, Uzlaştırma
Kasten adam öldürme suçu şikâyete veya uzlaştırmaya tabi bir suç değildir. Kasten adam öldürme suçunun temel hali 25 yıl dava zamanaşımı süresi öngörülmüştür. Eğer bu süre içerisinde dava açılmamışsa veya açılmış olduğu halde sonuçlanmamışsa ceza davasının düşmesi söz konusu olur.
Kasten Adam Öldürme Suçunda Teşebbüs
Kasten adam öldürme suçu mağdurun ölümüyle sonuçlanır. Fail elverişli hareketlerle öldürme fiilinin icrasına başlayıp elinde olmayan sebeplerle gerçekleştirememişse suç teşebbüs aşamasında kalmış olur. Örneğin kişinin silahı adama doğrultması fakat silahın tutukluk yapması veya bir başkasının son anda engel olması halinde suç teşebbüs aşamasında kalmış olur.
Kasten Adam Öldürme Suçunda İspat/ Avukat Desteği
Kasten adam öldürme suçunun ispatı için varsa görüntü veya ses kayıtları kullanılabilir. Cinayet olayını gören kişi varsa tanık olarak dinletilebilir. Failin arkasında bıraktığı parmak izi vb. deliller bu suçun ispatında oldukça faydalı olacaktır. Bunların dışında kasten öldürme fiilinin işleniş şekline göre kullanılan silahın bulunması, silahın üzerindeki parmak izleri olayın ispatında önemli rol oynamaktadır.
Kasten öldürme suçu kişinin yaşam hakkını konu alan bir suç olduğundan bu suç hakkındaki savunmayı iyi bir ceza avukatı yapması gereklidir. Ceza avukatı danışmanlık hizmeti için ceza alanında başarılı ve tecrübeli bir avukat tercihi edilmesi hak kayıplarının önlenmesi açısından oldukça önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Kasten Adam Öldürme Suçunda Zamanaşımı Süresi Nedir?
Kasten adam öldürme suçunun temel hali 25 yıl dava zamanaşımı süresi öngörülmüştür.
Kasten Adam Öldürme Suçunda Görevli Mahkeme Nedir?
Kasten adam öldürme suçunda görevli ve yetkili mahkeme olayın işlendiği ağır ceza mahkemesidir.
Kasten Adam Öldürme Suçunun Cezası Nedir?
Kasten öldürme suçunun cezası müebbet hapis cezasıdır.
Nitelikli Kasten Öldürme Suçunun Cezası Nedir?
Nitelikli adam öldürme suçunun cezası ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıdır.
İhmali Davranışla Kasten Adam Öldürme Suçunun Cezası Nedir?
İhmali davranışla kasten öldürme suçunun cezası ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmi yıldan yirmi beş yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine on beş yıldan yirmi yıla kadar, diğer hallerde ise on yıldan on beş yıla kadar hapis cezasıdır.
