Vergi kaçırma suçu, vergi kanunlarına göre tutulan ya da düzenlenen ve ibraz zorunluluğu olan defter ve kayıtların, fatura ya da diğer belgelerin hukuka aykırı şekilde düzenlenmesi, kullanılması, tahrif edilmesi, yok edilmesinden kaynaklı ortaya çıkan vergi suçlarından biridir. Bu suç, evraklarda, hesap ve muhasebe hileleri yapılması ile meydana gelir. Uygulamada, vergi kaçırma suçları içinde en çok görülen suç tipi sahte fatura düzenleme ya da kullanma suçudur.
Vergi kaçırma suçundan bahsedebilmek için vergi kaybı unsurlarının gerçekleşmesi şartı aranmaz. Vergi kaybı olmadan da vergi kaçırma suçundan bahsedilecek örnekler olabilir. Bu durumu bir örnekle açıklamak gerekirse; sahte fatura kullanan kişinin fiili bazı durumlarda vergi kaybına yol açmasa da sahte fatura kullanma vergi kaçakçılığı suçuna konudur.
Vergi kaçakçılığı, devletin mali sistemini zayıflatmak sureti ile işlenen hatta çökmesine neden olabilecek çok ciddi bir suçtur. Ceza hukuku kapsamında yer alan bu suç, çok farklı şekillerde vuku bulabilir. Bu yazımızda size vergi kaçırma suçu ve cezası konularından detaylı olarak bahsedeceğiz.
Veri Kaçırma Suçu Nedir?
Veri Usul Kanunu’nun 359. Maddesine göre, vergi kanunları kapsamında düzenlenen ve ibraz edilme zorunluluğu olan defter ile kayıtların, hukuka uygun olacak şekilde düzenlenmesi, ortadan kaldırılması ya da muhasebe süreçlerinde çeşitli hilelerin gerçekleşmesi suçu, vergi kaçakçılığı olarak ifade edilir. Vergi kaçakçılığı, farklı fiiller ile işlenebilen bir suç olmasının yanı sıra belirtilen fiillerden birinin işlenmesi durumunda bile vergi kaçakçılığı suçu işlenmiş kabul edilir. Vergi hukuku kapsamına giren vergi kaçaklığı suçu ile ilgili haklarınızı öğrenmek için bir vergi hukuku avukatı ile görüşebilirsiniz.
Vergi Kaçakçılığı Suçunu Oluşturan Fiiller Nelerdir?
Vergi kaçırma suçu çok farklı şekillerde işlenebilen çok ciddi bir suç türüdür. Vergi kaçakçılığı suçunu oluşturan filler şu şekildedir.
Kayıt, Belge ve Defterlerin Tahrifatı: Saklanmak ve ibraz edilmek zorunda olan vergi ile ilgili bilgileri içeren defterdeki yazıların silinmesi, rakamların okunmayacak hale getirilmesi, kayıtlarda da buna benzer vergi matrahının tespitinin zorlaştırılması ya da imkansız hale getirilmesi vergi kaçakçılığı suçunu doğurur.
Defter Kayıtlarının ve Belgelerin Gizlenmesi: Vergi incelemesi esnasında noter tarafından onaylanmış vergi ile ilgili bilgileri içeren kayıtlar ya da herhangi bir şekilde belirlenmiş olan defter ve belgelerin yetkili kişilere ibraz edilmemesi ve bu belge, defter ve kayıtların saklanması gibi durumların tamamı vergi kaçakçılığı suçunu oluşturur.
Yanıltıcı Belge Düzenleme ya da Bu Belgeler Aracılığı ile İşlem Yapma: Vergi ile alakalı durumların belgelenmesi aşamasında bilgilerin nitelik ya da niceliğinin değiştirilmesi vergi kaçaklığına girerken gerçeğe aykırı bilgi içeren belgelerin kullanılması da vergi kaçakçılığı suçu kapsamındadır. Bir ticari işletmeye ait iş makineleri faturalandırılmasında malın cinsi, fiyat yönünden gerçeğe aykırı beyanda bulunulması bu duruma en iyi örnektir.
Muhasebe ve Hesap Hilesi Olması: Genellikle yasadışı işlere karışan kişiler yaptıkları yasadışı eylemleri gizlemek için bu yola başvurabilir. Bu yol sebebi ile usule uygun vergilendirme yapılmamasından kaynaklı gerçek matrahın ortaya çıkmasına engel olmak daha az vergi ödemek de vergi kaçırma suçu kapsamındadır.
Gerçeğe Aykırı Hesap Açılışı: Vergi kayıtları ile hiçbir ilgisi olmayan ya da gerçekte olmayan kişiler adına hesap açmak vergi kaçırma suçu unsurudur. Gerçek hayatta olmamasına karşın kendi hesap oluşturarak varmış gibi gösterdiği müşterisine malların satılmış gibi gösterilmesi vergi kaçakçılığı suçuna iyi bir örnektir.
Çift Defter Tutma: Vergi kayıtları ile ilgili defter tutulması gerekli, hatta bazı durumlarda zorunlu tutulmuştur. Ancak, kanunda belirtilen durumlar dışında ticari hesap ve işlemlerin kaydedildiği farklı özel defterler tutmak da bu suçun ortaya çıkmasına neden olabilir. Veresiye satış yapan ve sattığı malları elden teslim eden bir işletmenin bu satış ile ilgili borç ve alacaklarını kaydettiği veresiye defterinin olması, bu suça dair örneklerden biridir.
Belge, Kayıt ve Defterler Üzerinde Sahtecilik Yapma: Vergilerin hesaplanması ile ilgili bilgilerin yer aldığı belge, kayıt ya da defterlerin yok edilmesi, yok edilen sayfaların değiştirilmesi ve farklı sayfaların eklenmesi gibi fiiller vergi kaçırma suçunu oluşturur.
Vergi Kaçırma Suçu Cezası Ne Kadar?
Gerçekleştirilen suçun kapsamına göre vergi kaçırma suçu cezası da değişikliğe uğrar. Bu kapsamda vergi kaçakçılığı cezası, Vergi Usul Kanunu’na göre 18 ay ila 5 yıl arasında hapis cezası olarak değişebilir.
Belge ve defterlerin ortadan kaldırılması, sayfalarda değişiklikler yapılması ya da sayfaların yok edilmesi sonucu sahte belge ya da fatura düzenlenmesi durumunda ise Vergi Usul Kanunu’na göre verilecek olan ceza 3 yıl ila 5 yıl arasında hapis cezası olarak değişiklik gösterebilir.
Maliye bakanlığıyla herhangi bir anlaşması olmayan kişilerin belgeleri düzenlemesi cezai yaptırım ile sonuçlanır. Benzer şekilde, yetkisiz kişiler tarafından basılan belgelerin kullanılması suçlarında verilecek olan ceza ise 2 yıl ila 5 yıl arasında hapis cezası olarak hükmedilebilir. Hükmedilen cezanın uzun olması sebebi ile kişinin aldığı cezanın adli para cezasına çevrilmesi mümkün değildir. Ancak, hapis cezasının ertelenmesi durumu suçun kapsamına ve bazı gerekçelere bağlı olarak söz konusu olabilir.
Vergi Kaçırma Suçu İhbarı Nasıl Yapılır?
Bir kişinin vergi kaçakçılığı yaptığı fark edilmiş ise bu durumda ALO 189 Maliye Hattı üzerinden vergi kaçakçılığı ihbarı yapılabilir. İhbar işlemleri Vergi Dairelerinden ya da Defterdarlıklardan da gerçekleştirilebilir. İhbarın değerlendirilmesi için gerekli olan bilgilerden biri TC Kimlik Numarası ve adres bilgisidir. Bu bilgilerin mutlaka başvuruya eklenmesi gerekir. Vergi kaçırma suçu ihbarı için diğer detaylar ise şu şekildedir.
Vergi kaçırma suçunu ihbar ikramiyesi bulunur. Ancak, bunlar belli şartlara tabidir. İhbar, sürekli yükümlülüğün olması gereken gelirler ile somut delillerle yapıldı ise, ihbar eden kişi ihbar ikramiyesi alabilir.
İhbar için belirlenen ikramiyenin 3’te 1’lik kısmı kesin tahakkuk sırasında ödenirken 3’te 2’lik kısmı ise tahsilden sonra ödenir.
Tüm bu bilgilerden anlaşılacağı gibi vergi kaçakçılığı suçlarının ihbar edilmesi sonrasında ihbar eden kişi ikramiye alabilir. Ayrıca vergi kaçakçılık suşundan kaynaklı alınan cezaların ertelenmesi, azaltılması ya da tamamen ortadan kaldırılması da gerekli hallerin sağlanması durumunda mümkündür. Aynı zamanda, vergi kaçırma suçundan pişmanlık duyulması da verilen cezanın ortadan kaldırılmasını sağlayabilir.
Vergi Kaçırma Suçunda Pişmanlık Cezayı Etkiler Mi?
Vergi kaçırma suçundan yargılanmış ve ceza almış olan kişinin, pişmanlık sonrasında cezasının kaldırılması olası bir durumdur. Ayrıca pişmanlık maddesi kapsamında, kişiye soruşturma açılmaz ve cezalandırma da gerçekleştirilmez. Ancak, pişmanlık durumunun gerçekleşmesi için bazı şartların yerine getirilmesi gerekir.
Vergi beyanının verilmesinden sonra 15 gün içinde düzeltilmesi,
Kanuna aykırı durumlar ile ilgili başkası tarafından farklı bir beyanda bulunulmaması,
Bildirinin tespitinden önce resmi kayıtlara geçirilmiş olması, vergi kaçırma suçundan pişman olunması için gerekli eylemler içinde yer alır.
Pişmanlık kanunundan yararlanabilmek ise bu fiilin gerçekleştirilmiş olması çok önemlidir. Bundan sonraki süreç hâkimin takdirine bağlıdır. Bu durumda cezada indirim ya da cezanın kaldırılması ortaya çıkabilir.
Son yıllarda oldukça sık karşılaşılan suçlardan biri olan vergi kaçırma suçu, net fiiller çerçevesinde denetlenir ve sürekli olarak kontroller de gerçekleştirilir.
Vergi Kaçırma Suçunda Şikayet ve Uzlaşma
Uzlaşma, genellikle bir suç ile ilgili soruşturma ya da kovuşturmaya konu olan sanık ya da şüpheli ile suçun işlenmesi sebebi ile mağdur olan kişilerin bir uzlaştırmacının aracılık etmesi ile iletişim kurarak anlaşma sağlanmasıdır. VUK 359 düzenlemesinde yer alan “vergi kaçakçılığı suçu” uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir.
Vergi kaçırma suçu şikayete tabi suçlar içinde değerlendirilmez. Bu suç yetkili makamlar tarafından resen soruşturmaya konu edilir. Bu sebeple vergi kaçırma suçu için şikayette bulunma, bir süreye tabi değildir. Ancak, vergi kaçırma suçu ile ilgili yargılamada zamanaşımına dikkat edilmesi gerekir.
Vergi Kaçırma Suçunda Zamanaşımı Süresi
Vergi kaçırma suçu fiili ile uygulanacak zamanaşımı süresi Türk Ceza Kanununda düzenlenen genel zamanaşımı kuralları kapsamında değerlendirilir. Bu düzenleme kapsamında vergi kaçırma suçu için uygulanacak zamanaşımı süresi 8 yıl olarak belirlenmiştir. Ancak, bu zamanaşımı süresinin başlangıç zamanı suçun oluşmasına neden olayın fiillerine göre farklılık gösterir.
Sahte hesap açmak kaydı ile vergi kaçırma suçu işlenmiş ise hesabın açıldığı tarih baz alınır.
Sahte belge düzenlenmiş ve kullanılmışsa bu belgelerin düzenlendiği tarih dikkate alınır.
Saklanması ve ibraz edilmesi gereken belgelerin ortadan kaldırılması durumunda yok etmeye yönelik işlemin gerçekleştirildiği tarih baz alınır.
Vergi kayıtları ile ilgili kayıt, defter ve belgelerin tahrif edilmesi halinde tahrifatın yapıldığı tarih zamanaşımının başladığı tarih olarak dikkate alınır.
Sıkça Sorulan Sorular
Vergi Kaçırma Suçu Şikâyete Bağlı Bir Suç Mu?
Vergi kaçırma suçunda, şikâyet ile dava süreci başlatılabileceği gibi aynı zamanda savcılığın bu konuda kendisinin de soruşturma açma hakkı vardır. Bu sebeple şikâyete bağlı bir suç olarak işleme alınmaz.
Vergi Kaçırma Suçu İhbarı Nereye Yapılır?
Vergi kaçakçılığı suçu ihbarı ALO 189 Maliye Hattı üzerinden gerçekleştirilebilir. Bunun yanında Vergi Daireleri ve Defterdarlıklar üzerinden de vergi kaçakçılığı ihbarı yapılabilir.
Vergi Kaçırma Suçunda Hapis Cezası Paraya Çevrilebilir Mi?
Vergi kaçakçılığı suçu nedeni ile hapis cezasına çarptırılmış bir kişinin, bu cezası para cezasına çevrilemez. Kişinin belirlenmiş süre içinde cezasını hapiste geçirmesi gerekir.
Vergi Kaçırma Suçu Cezası Ne Kadar?
Fiilleri birbirinden farklı olan suç kapsamında değerlendirilen vergi kaçırma suçu cezalarında da değişiklik bulunur. Nitelikli hallere göre değişiklik gösterse de vergi kaçakçılığı suçunun cezası 18 ay ila 5 yıl arasında değişir. Vergi kaçakçılığı suçunun cezası çeşitli indirimler ve cezanın iptali ile sonuçlanabileceği gibi para cezasına çevrilmesi mümkün değildir.
Vergi Kaçırma Suçu Cezası İçin Avukat Şart Mı?
Vergi kaçakçılığı suçunun cezası ile ilgili süreç son derece karmaşık olduğu için dava sürecini bir vergi hukuku avukatı ile yürütmekte fayda var.
